‘Lucebert zal voorlopig een koan blijven, een raadsel waarop slechts één antwoord mogelijk is: het jouwe.’

Dichter en beeldend kunstenaar Lucebert neemt het vaak op voor wat lelijk, verdacht, buitengesloten is. De verbijstering is daarom groot als begin 2018 duidelijk wordt dat hij in de oorlog in de ban is van nazisme en antisemitisme. Uitgerekend hij, Keizer der Vijftigers, tot zijn dood in 1994 een van de boegbeelden van progressief Nederland. De kwestie roept een ongemak op waar we ...

Deze twee vroege teksten vormen de kiem waaruit Nietzsches hele oeuvre zich ontwikkelde.

In De filosofie in het tragische tijdperk van de Grieken stelt Nietzsche Heraclitus’ leer van het worden (‘We stappen niet tweemaal in dezelfde rivier’) tegenover Parmenides’ leer van het zijn. Hij legt hij uit dat wording mogelijk is dankzij de strijd tussen onverzoenlijke tegenstellingen als man-vrouw, hitte-kou, zomer-winter, wit-zwart. Deze ‘eenheid van tegendelen’ is kenmerkend voor Hera...

Genealogie van de moraal dankt haar bestaan aan twee traumatische gebeurtenissen. In het najaar van 1882 wees Lou Salomé Nietzsches huwelijksaanzoek af en ging er vandoor met zijn beste vriend, Paul Rée. Enkele maanden later overleed Nietzsches voormalige idool, Richard Wagner, de componist die zich als een vader over hem had ontfermd, maar die hem later zwart maakte tegenover anderen zonder dat Nietzsche het wist. Nietzsche ontdekte het verraad van Rée en Wagner op hetzelfde moment. In de...

Diepgaande filosofische reflectie op het dogmatisme, het apodictische denken en de ‘macht van het woord’

Wie niet namens het hogere kan spreken, verliest geloofwaardigheid. In Het laatste woord laat filosoof René ten Bos zien dat onze seculiere samenleving alternatieven voor God gevonden heeft. We spreken niet langer in Zijn naam, maar in naam van Gezondheid, Waarheid, Rechtvaardigheid, Efficiency en recentelijk ook Duurzaamheid. Daarmee is een nieuwe vorm van dogmat...

Tegen de achtergrond van klimaatverandering, digitale ontwrichting en toenemende ongelijkheid pleit de Kameroense filosoof Achille Mbembe voor een fundamentele herziening van onze plaats binnen het wereldwijde ecosysteem. Hij roept op tot het ontwikkelen van een nieuwe planetaire bewustwording: een manier van denken en leven die de aarde erkent als gedeelde ruimte en als fundament voor een gemeenschappelijke toekomst.

Mbembe haalt inspiratie uit Afrikaanse denkwijzen, animistische were...

‘Filosofie is vertragen.’ Wellicht heeft het daarom ruim 25 jaar geduurd voordat dit handboek verscheen.

Filosofie is een volwassen schoolvak geworden. Het is in Nederland een eindexamenvak op de havo en het vwo, met centrale eindexamens, waar jaarlijks ongeveer 5000 leerlingen van 160 scholen aan deelnemen. De Vereniging Filosofiedocenten in het Voortgezet Onderwijs (VFVO) is een bruisende vereniging met jaarlijkse studiedagen en een vakblad (Spinoza!). Op veel scholen wordt inmiddels oo...

In dit belangrijke werk beschrijft Hannah Arendt de opkomst van het antisemitisme in Centraal- en West-Europa in de late negentiende en vroege twintigste eeuw. Fascisme en totalitarisme ontstonden juist op het moment dat de natiestaat begon in te storten. Arendt heeft speciale aandacht voor de beruchte Dreyfusaffaire, waarbij antisemitisme voor het eerst gebruikt werd als een instrument van publiek beleid en om het politieke wapen van de massahysterie op te roepen.

Antisemitisme is het eerste...

Sushi, manga, karaoke, judoscholen en Toyota’s: Japan is niet meer weg te denken uit het Nederlandse straatbeeld. Ondertussen genieten we in musea van verfijnde blokdrukkunst uit Tokyo en liggen de boekhandels vol vertaalde literatuur uit het ‘land van de rijzende zon’. Toch zullen weinig mensen een antwoord hebben op deze vraag: ‘Hoe denkt een Japanner?’

Japanse filosofie vult de leemte in onze kennis op. In dit overzicht staan de drie grote premoderne denktradi...

De hedendaagse jurist krijgt in zijn werk onvermijdelijk te maken met ethische problemen. Het is noodzakelijk hier goed mee om te gaan, alleen al vanwege de kritische blik van de samenleving. De grote verscheidenheid aan beroepsgroepen in de juridische praktijk biedt vele verschillende ethische uitdagingen. De onpartijdigheid van de rechter, de partijdigheid van de advocaat en de magistratelijkheid van het OM roepen geheel andere vragen op. De beroepsgroepen gebruiken ook uiteenlopende instru...

Vurig pleidooi voor een doordacht, sociaal en moreel idee van authenticiteit, voorbij massamedia, consumentisme en grote ego’s.

Lekker jezelf zijn, worden wie je bent, op reis gaan om jezelf te vinden – de wil om authentiek te zijn is alomtegenwoordig. Het ideaal van authenticiteit stamt uit de romantiek en raakte in de jaren zeventig in zwang bij het grote publiek. Sindsdien willen we allemaal dingen doen en dromen in overeenstemming met wie we echt zijn. In intellectuele kringen is auth...