Vertaald door Piet Gerbrandy

Ingeleid en toegelicht door Piet Gerbrandy en Guusje van der Meij

De eerste helft van de twaalfde eeuw was een periode van ongebreidelde creativiteit. In Tours aan de Loire schreef Bernard Silvestris een verbluffend werk, waarin vrolijke poëzie en filosofische dialogen gecombineerd zijn om een wonderlijk verhaal te vertellen over het ontstaan van het universum en de constructie van de mens, een schepsel dat even breekbaar als inventief is. Bernard baseerde zich o...

Elke fatsoenlijke samenleving respecteert algemene mensenrechten, zoals onder andere vastgelegd in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Maar waar ligt de bakermat van het idee dat de mens grondrechten heeft en waar werden ze voor het eerst nader gespecificeerd?

In de christelijke wereld werd eeuw na eeuw geleerd dat ze te vinden zijn in de Bijbel, met Jezus als woordvoerder. In meer seculiere kring worden vooral de verlichtingsdenkers als voornaamste inspiratiebron gezien, me...

Na het rampjaar 1672, waarin de Nederlandse Republiek wankelde onder interne verdeeldheid en buitenlandse dreiging, ontwikkelt Spinoza in zijn 'Politiek traktaat' een politieke filosofie die zowel realistisch als vooruitstrevend is. Uitgaand van de menselijke natuur – meer door hartstochten dan door rede geleid – onderzoekt hij hoe een staat eruit kan zien die vrijheid, stabiliteit en rechtvaardigheid duurzaam verenigt.

In scherpe analyses bespreekt hij verschillende staatsvormen, hun ris...

Wijsbegeerte is een verwarrende bezigheid. Filosofen zijn immers erg bedreven in het ondermijnen van onze dierbare zekerheden en vanzelfsprekendheden. Ze zijn steeds bereid een tegenstem te vertolken en zijn dol op tegenkanting, tegenvoorbeelden en tegenwerpingen. Maar verwarring is niet hun einddoel. De onzekerheid waarin ze ons achterlaten, moet ons aansporen op zoek te gaan naar betere argumenten, betere concepten en betere theorieën, zowel in het dagelijkse leven als in de wetenschappen.

Dit handboek is een voorbeeld van die zoektocht. Het is in de eerste plaats een eigenzinnige inleiding tot de wijsbegeerte voor bio-ingenieurs, maar het is ook relevant voor andere levenswetenschappers. Het handboek heeft een dubbele structuur. Enerzijds is er een wetenschapsfilosofisch gedeelte, waarin vier thema's aan bod komen: de filosofische relevantie van het darwinisme, het concept van seksuele geaardheid, het onderscheid tussen wetenschap en pseudowetenschap, en de wetenschappelijke waarde van de evolutionaire psychologie. Anderzijds is er een bio-ethisch gedeelte, waarin drie actuele moraalfilosofische thema's worden behandeld: dierenrechten, klimaatverandering en genetisch gewijzigde gewassen. Het boek begint met een lange inleiding waarin duidelijk wordt dat niemand eigenlijk weet waar wijsbegeerte over gaat...

De Duitse filosoof Thomas Macho beschrijft onze band met het dier vanaf de oertijd tot nu. Zijn filosofische betoog voert langs offerrituelen, knuffels en dierenrechten. Terwijl hij onze gedeelde geschiedenis met het dier in herinnering roept, plaatst Macho vraagtekens bij onze huidige omgang met dieren. Op dit moment eet bijna iedere Europeaan zestig kilo vlees per jaar. Dat we gemakkelijk over de dood van dieren heenstappen, komt omdat we onze gedeelde geschiedenis – dieren zijn onze verw...

Benedictus de Spinoza (1632-1677) is zonder twijfel de bekendste en oorspronkelijkste denker, die de Lage Landen hebben voorgebracht. Voor zichzelf en zijn medemensen wilde hij het ware geluk vinden en hij ontwierp een volledig denkstelsel op monistische grondslag om te bewijzen, dat grondige kennis van mens, wereld en God of Natuur (zoals hij zich herhaaldelijk uitdrukte), tot dit hoogste geluk kan leiden. Zoals in de Gouden Eeuw wel meer gebeurde, ontwikkelde Spinoza zijn leer in wiskundige...

Met inleiding van Mario Vargas LlosaVertaald door Diederik Boomsma.Soms worden er literaire meesterwerken herontdekt zoals Stoner. Soms worden er baanbrekende denkers herontdekt zoals Tocqueville. Soms worden er filosofen herontdekt die ronduit visionair zijn.Zo iemand is José Ortega y Gasset. Opgegroeid in een Spanje van uitersten, tussen reactionairen en revolutionairen. Van beiden moet hij weinig hebben. Een dwars denker, een geën ga geerd filosoof en vooral een demo craat die de grenzen...

Slechts weinig teksten hebben de moderne filosofie zo ingrijpend veranderd als Kants Kritiek van de zuivere rede (1781). In dit geniale werk reageert Kant op de dramatische botsing tussen de rationalistische metafysica van zijn tijd en het nieuwe newtoniaanse wereldbeeld. Hij doorbrak de impasse tussen beide kampen door aan te tonen dat de principes die ons denken voortbrengt slechts geschikt zijn als grondslag van natuurwetenschappelijke kennis. Daarmee bepaalt Kant in algemene zin wat de gr...

De 'Phaedo' is wellicht Plato's meest bekende dialoog, die in de westerse wijsbegeerte de onbetwiste status van een klassiek werk heeft verworven. De dialoog toont ons Socrates die op de laatste dag van zijn leven in de gevangenis met vrienden discussieert over het lot van de ziel na de dood. Aan het einde van een dag vol van filosofie krijgt Socrates de beker met het gif te drinken en legt hij zijn lichaam neer om te sterven. In zijn onlosmakelijke eenheid van filosofische argumentatie en dr...