Mores leren, dat is wat de auteurs van laat-middeleeuwse moralistische traktaten en leerdichten letterlijk willen doen. Zich baserend op analyse van een groot aantal van deze werken laat Petty Bange zien hoe zij dat deden. De auteurs wijzen hun lezers op het belang van zelfkennis en waarschuwen voor de zeven hoofdzonden (dochters van Lucifer!) met al hun dochterzonden. Ze leggen de tien geboden uit en vertellen hoe mensen met elkaar moeten omgaan: mannen en vrouwen, ouders en kinderen, geeste...

De problemen op financiële markten van de afgelopen jaren werden over het algemeen gekenschetst als tijdelijk. Deze optimistische visie is in belangrijke mate gebaseerd op ons historisch referentiekader. In een poging dit kader steviger aan te zetten, presenteert Holland een themanummer over crises in het verleden, van de gevolgen van het Rampjaar 1672 op de Amsterdamse financiële markten tot de problemen met geldcirculatie tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maar ook de historische beeldvormin...

Dit boek beschrijft de armoede en de caritatieve zorg in katholiek Utrecht vanaf de Middeleeuwen. Het biedt ook inzicht in de wijze waarop de katholieke gemeenschap na de Reformatie in 1580 onopvallend haar weg zocht. Katholieken werden tweederangs burgers die hun geloof niet in het openbaar konden belijden. Kerkgebouwen, kloosters en gasthuizen kwamen in het bezit van de gereformeerde gemeenten, kapittels werden protestantse vermogensfondsen. Ook de armenzorg werd overgenomen. Nadat in 1796 ...

Als zoon van een raadsheer uit de Hoge Raad en neef van de raadpensionaris van Holland werd Anthonie van der Heim (1693-1746) na zijn studie rechten in Leiden achtereenvolgens benoemd tot secretaris van de Generaliteitsrekenkamer, in 1727 vanwege zijn aanleg voor financiële aangelegenheden tot thesaurier-generaal van de Unie en in 1737 tot raadpensionaris van Holland. Hij had te maken met de ambitie van de Friese stadhouders in het Tweede Stadhouderloos Tijdperk (1702-1747), spanningen met P...

Etty Hillesum (Middelburg 1941-Auschwitz 1943) heeft niet alleen een dagboek en brieven nagelaten, maar ook een klein citatenboek met afschriften. Samen met Henny Tideman schreef ze 86 citaten in het voorgedrukte boekje Levenskunst. Op zeker moment heeft Tideman dit boekje aan haar vriendin geschonken: 'Veel mooie woorden, geef ik zonder woorden'. Het is dit onopvallend document uit het bezit van Etty Hillesum dat, na jaren van verborgen archiefleven, nu in de openbaarheid komt. Deze studie p...

Het Jaarboek De Achttiende Eeuw, dat met ingang van 2017 verschijnt, is de opvolger van het gelijknamige tijdschrift (1968-2016). Ieder jaarboek bevat een themadossier rond een relevant en actueel onderwerp en een aantal losse artikelen op het vlak van de literatuur, architectuur, muziek en kunst, filosofie, religie en andere aspecten van de culturele, politieke, sociale en economische geschiedenis van de lange achttiende eeuw (1670-1830), zonder geografische beperking. Het dossier van 2017 h...

In dit boek staan de debatten rondom de 'literaire canon' centraal die in Nederland sinds het begin van de negentiende eeuw tot en met de canoncommissie-Van Oostrom zijn gevoerd. Die discussies zijn vaak bijzonder verhit. De canon wordt namelijk steeds weer gebruikt om te reflecteren op de vraag wie 'wij' zijn, wat onze gemeenschappelijke kenmerken zijn – of waarom het juist zo ontbreekt aan gemeenschappelijke kenmerken. Ook de rol die het onderwijs hierin zou moeten spelen, is een steeds te...

Van 1790 tot aan zijn overlijden in 1836 was Foeke Wigles Gorter leraar (predikant) van de doopsgezinden in Sappemeer. Gedurende het grootste deel van deze periode hield hij een dagboek bij. Deze dagboeken geven inzicht in het reilen en zeilen van een grote doopsgezinde gemeente op het Groninger platteland en de rol van de leraar daarin, maar ook in Gorters functioneren in de lokale samenleving. Hij toont zich sterk betrokken bij de grote ontwikkelingen van zijn tijd, die ook doorwerken in de...

Waar de strijd tegen het water onlosmakelijk met onze nationale identiteit verbonden is, staat de zoektocht naar energiebronnen veel minder in ons collectieve geheugen gekerfd. Ten onrechte: zo werd Nederland tijdens de Gouden Eeuw dankzij de turf de eerste fossiele-brandstofeconomie ter wereld en danken wij onze hedendaagse welvaart gedeeltelijk aan de Groningse gasbel. Geen land is zo ingrijpend omgeploegd, systematisch geëxploreerd en doorboord op zoek naar brandstof als het onze. Onophou...