In een oorlog ontstaan kansen die zich onder normale omstandigheden niet voordoen. Terwijl de één de oorlog uitzit, sluit de ander zich aan bij het verzet of werd juist gegrepen door het nationaalsocialisme en de strijd tegen het Bolsjewisme. Het typische zwart/wit beeld over de oorlog. Daartussen lag echter ook een grijs gebied. Waar de motieven om zich of bij de ene groep aan te sluiten of bij andere minder duidelijk waren. Een aantal collaboreerde uit economische motieven, uit (geloofs-)...

Het leven van Camille Saint-Saëns overspant bijna een eeuw. Van

kindsbeen af al begaafd pianist en componist, ontwikkelde hij zich

ook tot muziekhistoricus. Omwille van gezondheidsredenen trok hij

vaak naar het kurkdroge Algerije, en werd een propagandist van de

Africa latina ideologie. Samson et Dalila is zijn bekendste opera, maar

er zijn er meer in oriëntalistische stijl. Oude instrumenten boeiden

hem mateloos, hij zette zich in voor het behoud van het aloude Algiers

tegen moderniserende...

They get married at the Utrecht synagogue two weeks after meeting for the first time. The bride’s earlier fiancé has taken his life during the first week of the occupation. With many other Jewish Dutchmen the groom’s parents have already been arrested, before being transported to extermination camps. More than a hundred friends and family, many with a yellow Star of David, attend the reception. The cou-ple escape twice from the Dutch Theatre where the Germans hold Jews in custody pending...

Nadat meisjes in de jaren 1860 tot de nieuwe middelbare scholen waren toegelaten, volgde spoedig hun wens aan de universiteit te kunnen studeren. In Nederland meldden zich in de jaren zeventig de eerste vrouwen: te Utrecht in 1880. Sindsdien nam hun aantal nog maar heel geleidelijk toe: van 1880 tot en met 1900 werden daar 119 studentes ingeschreven. In de hier geboden ‘biografische schetsen’ probeer ik hun sociale achtergrond te achterhalen, evenals hun vooropleiding, de gekozen studier...

In 1943 bestaat Tsjechoslowakije niet meer (München), toch ijvert de exil-regering in Londen voor het toekomstig herstel van deze democratische staat. Drie officiële reizen naar Moskou, beschreven door twee adviseurs van president Beneš, geven een boeiend inkijkje achter de coulissen. Het Rode Leger rukt immers snel in westelijke richting op. De Tsjechen willen een zekere controle op de ontwikkelingen houden door ‘erbij te zijn’: het in civiel bestuur overnemen zodra een gebied bevrijd...

Bibliotheken zijn vol geschreven over de grote Europese dictators van de twintigste eeuw: de fascist Benito Mussolini, de communist Jozef Stalin en de nationaalsocialist Adolf Hitler. Tot op de dag van vandaag wordt Europa geconfronteerd met de gevolgen van de wandaden die deze alleenheersers hebben begaan uit naam van hun heilsleer. Dat zij daardoor veel aandacht hebben gekregen in de moderne Europese geschiedschrijving is begrijpelijk. Toch waren zij niet de enigen die in Europa hun dictatu...

In januari 1945 probeert in Oost-Pruisen een konvooi vrachtwagens met Duitse vluchtelingen uit handen van de Russische troepen te blijven. Mijn oom Arie van der Knaap (1920, Rozenburg) is een van de chauffeurs, hij is door de Organisation Todt (O.T.) in mei 1943 als dwangarbeider naar Estland gestuurd. In de omgeving van Allenstein krijgt hij een lekke band. Botte bandenpech in de vrieskou. ‘Rijden jullie maar door’, zegt hij tegen de konvooileider, ‘ik ben zo klaar’. Het is het aller...

De Hollandsche Schouwburg en de ertegenover gelegen crèche vormen het afschuwelijke decor van de perverse en rücksichtslose maatregelen van de nazi’s om Nederland Jüdenrein te maken. Voor talloze slachtoffer(tje)s is dit de laatste plek alvorens te worden afgevoerd naar de kampen. Ontsnappen is schier onmogelijk en een enkeling slaagt erin om, met behulp van dappere helpers, aan dit lot te ontkomen.

Dit boek is een ode aan een van hen, die zich met gevaar voor eigen leven inzet voor zijn...

De massamoord op mensen met een psychische stoornis of handicap in nazi-Duitsland en in de door nazi-Duitsland bezette gebieden is een misdaad van ongekende aanvang geweest. Velen zijn niet of onvoldoende bekend met deze inktzwarte bladzijde in de recente geschiedenis.

De auteurs schetsen de lezer het gruwelijke verhaal over deze geplande en wrede massamoord die plaatsvond tijdens het naziregime onder de naam ‘Aktion T4’. Naast informatie over de slachtoffers en over het systeem dat door ...

In de serie Aspekt Tweede Wereldoorlog (ATW) verschijnen geregeld thematische bundels over diverse onderwerpen uit de Tweede Wereldoorlog, de aanloop erheen en de gevolgen ervan.

Na het themanummer over ‘Russische invasies’ is dit deel volledig gewijd aan Nederland in de Tweede Wereldoorlog. Hoewel er al veel geschreven is over die heftige periode, blijkt steeds weer dat veel nog onbelicht of onderbelicht is.

Zo is het vertrek van Koningin Wilhelmina en haar Ministers in mei 1940 tijden...