Tijdens de Tweede Wereldoorlog deporteerden de nazi’s bijna 5000 Joden vanuit Nederland naar het doorgangsgetto Theresienstadt in Tsjecho-Slowakije. De meeste transporten vertrokken vanuit kamp Westerbork, waar veel gevangenen dachten dat Theresienstadt een ‘bevoorrecht’ kamp was. Philip Mechanicus geloofde deze propaganda niet: Theresienstadt zou ‘het neusje van de zalm’ zijn’, maar ‘de zalm stinkt’.

Hoezeer de zalm destijds stonk, wordt duidelijk in dit boek, gebaseerd op in...

‘Ik ga mee op reizen naar de nazivernietigingskampen die de Stichting Sobibor organiseert en ben gaan lezen over Aktion Reinhardt. Het zijn indrukwekkende reizen die niemand van de reisgenoten onberoerd laat. Het is de beleving van massamoord aan de lopende band.

Ik wil iets van mijn emoties en ervaringen in woorden vangen. Ik heb mijn vriend en beeldend kunstenaar Jeroen Hermkens gevraagd mee te gaan en zijn beeldend verhaal in tekening en litho vast te leggen. Het blijven eigen woorden en...

De Holocaust kent volgens historicus Raul Hilberg daders, slachtoffers en omstanders. Maar twee groepen verdienen een aparte vermelding: de overheden en het bedrijfsleven die volgens Hilberg in Duitsland onder de daders vielen. In de bezette landen werden de overheden niet onder de daders geschaard, maar toch speelde de bureaucratie in ieder bezet land een belangrijke rol. Ook de overheid in Nederland waar dit boek over gaat. Van aanvang af waren de Nederlandse ambtenaren niet alleen gespreks...

Fred Schwarz- Treinen op dood spoor

Westerbork, Theresienstadt, Auschwitz, Meuselwitz

‘Het laatste transport naar Auschwitz is vertrokken. Iemand in deze trein zal de honderdduizendste zijn, maar niemand zal hem feliciteren.’

Het is een van de talloze verwijzingen die Fred Schwarz doet in Treinen op dood spoor naar de transporten die vanuit kamp Westerbork vertrokken. Niet vreemd, want hij heeft ze allemaal gezien, bijna honderd deportatietreinen. Hij ervoer dagelijks dat het leven van de...

‘Het was prachtig zoals de wielen van de wagons in het begin in Nederland rolden …’ aldus een trotse Adolf Eichmann, het organisatorische meesterbrein achter de deportaties van de joden uit de door nazi-Duitsland bezette gebieden naar de vernietigingskampen, enkele jaren na de oorlog. Hij had alle reden tevreden te zijn. In geen enkel ander West-Europees land werd zo’n groot deel van de joodse bevolking weggevoerd en vermoord, en dat had ook te maken met de medewerking van veel Nederl...

Op de valreep als arts afgestudeerd in Utrecht. Daarna direct door naar Westerbork. En van daaruit maakte Isaac Cohensius een lange en barre tocht naar diverse zogenoemde ‘Cosel-kampen’ in de buurt van Auschwitz-Birkenau. Dat waren dwangarbeiderskampen ten behoeve van de Duitse industrie, waar Organisation Schmelt een belangrijke rol speelde. Isaac was daar arts, waar hij een niet te benijden rol vervulde tussen de kampbewaking en collega-gevangenen. De arme Amsterdamse Joden vertrouwden ...

Hoe te schrijven over de terreur van totalitaire regimes, over het leed, de onderdrukking, vervolging en vernietiging die daaruit voortkomen? Hoe komt het dat schrijvers in de nationaalsocialistische concentratie- en vernietigingskampen, ondanks de immense druk en huiveringwekkende omstandigheden, toch besloten te schrijven over hun ervaringen? Kan taal, die onvermijdelijk tekortschiet in de weergave van het verlies en het leed, in literatuur toch ingezet worden om dat verlies zichtbaar en in...