Ironie

Søren Kierkegaard

Kierkegaard is misschien wel bij uitstek de denker van de ironie. Keer op keer haalde hij in zijn werk de filosofische conventies van zijn tijd onderuit. Ironie is voor hem een ‘afbijtmiddel’ tegen de pseudogoddelijke pretenties van systeemdenkers als Descartes en Hegel. Het stelt hem in staat te protesteren tegen de romantiek en de daarmee verbonden pathetische zinloosheid. En passant kan hij met zijn beheerste ironie de burgerlijke cultuur belachelijk maken. In dez...

Politiek ontstaat op het moment dat de mens tracht een gemeenschap te vormen ondanks de onenigheid met zijn medemens. Dat is de basisstelling van dit nieuwe deel in de succesvolle serie Basisboeken filosofie.

Steeds zien we dit probleem terugkeren in nieuwe historische gedaanten. Van het Griekse denken over de polistot de moderne politiek van de mensenrechten. Van het zestiende-eeuwse denken over soevereiniteit tot de regulering van de spanning tussen staat en economie.

In een historisch en e...

Onder redactie van Frank Meester, Maarten Meester en Natascha Kienstra verschijnt bij Uitgeverij Boom in 2014 een geheel nieuwe lesmethode filosofie. Durf te denken! zal het beste van twee werelden combineren: de hoofdstukken in het tekstboek zijn geschreven door filosofen werkzaam aan Nederlandse en Vlaamse universiteiten; het oefenmateriaal wordt ontwikkeld door ervaren docenten in het voortgezet onderwijs. Beide delen bevatten de domeinen filosofische antropologie, ethiek, sociale filosof...

Een verzameling leefregels die aangeven hoe je zo gelukkig mogelijk kunt leven in een wereld waarin ‘geluk en genot louter hersenschimmen zijn, terwijl daarentegen het lijden en de pijn reëel zijn en zichzelf direct kenbaar maken zonder de illusie en de hoop nodig te hebben’.

De titel van Marc De Kesels nieuwe essaybundel is niet bedoeld als provocatie. Auschwitz mon amour wijst op de vreemde aanwezigheid van het Eros-thema in de herinneringscultuur rond de holocaust. Een verbluffend boek in een scherpe stijl over een tegendraads onderwerp.

In gesprek met filmmakers als Resnais (Hiroshima mon amour) en Cavani, romanciers als Grossman en Antelme of de filosoof Agamben verkent De Kesel het grensgebiedtussen liefde, lust en geweld. Dat grensgebied is volgens hem nie...

Wat maakt ons leven waardevol? Gaat het liefde, geluk of vrijheid? Maar waar verwijzen die waarden precies naar? En wat moeten we doen om een moreel goed leven te leiden? Kunnen we spreken van algemene morele plichten? Kunnen we wel op zelfstandige wijze tot oordelen komen over wat goed of juist is, of laten we ons vaak onbewust leiden door toevallige factoren? En wat betekent dat voor onze verantwoordelijkheid? En zijn morele uitspraken beweringen die waar of onwaar kunnen zijn, of zijn het ...

Het is beter je eer te bezoedelen dan je geweten, aldus Montaigne in het titelsopstel 'Over roem' in deze bundel. De Franse denker relativeert de menselijke gerichtheid op het najagen van eer en roem in een tiental aan dit thema gerelateerde essays. Na Over vriendschap uit 2009, een van de succesvolste delen in de serie Kleine klassieken, verschijnt in het najaar van 2013 deze nieuwe selectie uit de Essays van Montaigne.

Michel de Montaigne (1533-1592) was een van de belangrijkste renaissance...

In westerse samenlevingen heerst een overvloed aan voedsel, drank, consumptieartikelen, belevenissen en keuzemogelijkheden. Paradoxaal genoeg vraagt dat meer dan ooit om discipline. En juist daarvoor zijn we huiverig. We willen vrij en ongehoorzaam kunnen zijn. In Discipline beschrijft filosoof Marli Huijer de gevolgen van de in de jaren zestig ingezette de-disciplinering. Wij moeten opnieuw nadenken over die verfoeide discipline. Een zoektocht naar een keurslijf dat onze vrijheid juist vergr...

Judith Butler, Toni Negri en Slavoj Zizek zijn zonder twijfel drie van de bekendste en belangrijkste linkse denkers van dit moment. Ze hebben baanbrekend werk verricht in het denken over gender, arbeid en ideologie. Maar net als bij veel andere filosofen is hun werk soms moeilijk toegankelijk en vereist vaak nogal wat voorkennis. Sebastien Valkenberg spreekt zelfs over de 'postmoderne abracadabra' van filosofen als Butler en Zizek. Hun werk dreigt hun werk eenzelfde plaats in te nemen als Ma...

Als er met mensen iets aan de hand is dan hebben psychologen jarenlang gedacht dat je inhoudelijk moest ingaan op wat er is gebeurd. Pas wanneer je begreep wat de oorzaken van je problemen waren dan verdwenen de problemen als vanzelf.

Vandaag de dag weten we dat dit onzin is. Inzicht in waar je problemen vandaan komen, zorgt er alleen maar voor dat je problemen vaster komen te zitten omdat ze worden gerechtvaardigd. Bovendien heeft modern neurowetenschappelijk onderzoek laten zien dat, wannee...