Johan Rudolf Thorbecke (1798-1872) geldt als architect van de grondwet, de Nederlandse staatsinrichting en de parlementaire democratie. Hij wordt nog steeds aangeroepen in actuele politieke kwesties. Hij is de enige Nederlandse politicus met standbeelden in drie verschillende steden.

Wie was Thorbecke? Als halve Duitser en lutheraan uit een berooide Zwolse familie maakte hij in zijn eerste vijftig jaar een wetenschappelijke carrière, als classicus, filosoof, historicus en jurist.

Pas daarna ...

In de late negentiende eeuw steeg de materiële welvaart spectaculair, en de mensen gingen anders kijken, ervaren en denken. Zo ontstond de nieuwe cultuur die tot op de dag van vandaag als de moderne wordt gezien. In de oude beschaving stond het streven naar 'het hogere' voorop, de hoogste waarden waren immaterieel, 'geestelijk'. De nieuwe cultuur kwam met andere, heel aardse waarden en normen. Die werden massaal omarmd, het eerst en vooral in de grote steden. Daar waren de spraakmakende wink...

Wat gebeurde er nadat Napoleon in 1815 definitief was verslagen? Hoe kwam het Europese continent tot bedaren? Na 25 jaar van oorlog en chaos verlangde de bevolking naar rust en veiligheid. Een nieuwe Europese Verdedigingsgemeenschap (een NAVO avant la lettre) zou daarvoor gaan zorgen, met de hertog van Wellington als ster, die op zijn beurt werd omringd door talloze ondergeschikte, tegenstribbelende en behulpzame officieren, juristen, spionnen en ander veiligheidsvolk. Met behulp van allerlei...

November 1943. Franci de Munck-Siffels verricht illegale koeriersdiensten en verbergt een Joods jongetje in haar huis. Maar wanneer ze ontdekt dat haar man een relatie heeft met haar zus, geeft ze de Sicherheitsdienst het onderduikadres van haar wederhelft. Uit het liefdesdrama ontstaat een meedogenloze jacht op het verzet. De 23-jarige, verleidelijke Franci ontpopt zich daarbij als een hondsbrutale infiltrante. Ze verraadt ruim honderdvijftig verzetsmensen en Joden. Tientallen arrestanten be...

'Les rivières sont des chemins qui marchent et qui portent où l'on veut aller', schreef de Franse filosoof en wiskundige Pascal. Zijn Britse tijdgenoot, 'the water poet' John Taylor beschreef ze als the 'cherishing veines of the body of every Countrey, Kingdome, and Nation'. Het zijn slechts enkele citaten die het aanzienlijk belang weergeven dat internationale rivieren en het gebruik ervan voor transportdoeleinden in de politieke en economische geschiedenis van Europa hebben gespeeld en to...

Wiskunde schijnt voor velen op zichzelf al luguber, maar hier gaat het over verhalen waarin een verwijzing zit naar wiskunde en schedels, moorden of WOII. Het woord wiskunde staat in de titel tussen aanhalingstekens, niet alleen omdat de vermelde wiskunde voor diehardmathematici geen ‘echte’ wiskunde is, maar ook omdat ze in de besproken voorbeelden al eens fout wordt toegepast.

Elk van de hoofdstukken is, op aanpassingen en uitbreidingen na, gebaseerd op een artikel dat voorheen verschee...

Willem V was de eerste en tegelijk ook laatste stadhouder die vanaf zijn geboorte was voorbestemd tot eminent hoofd van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Terwijl zijn voorgangers hun positie en bevoegdheden hadden moeten bevechten, bevestigden de regenten hem in 1766 vrijwillig in de hoogste bestuurlijke en militaire ambten. Hij was daarmee in potentie de machtigste stadhouder uit de Nederlandse geschiedenis. Deze verwachting heeft hij niet kunnen waarmaken. Willem V is door tijdgenoten...

Lange tijd was ontwikkelingssamenwerking een thema waar in Nederland geen discussie over was. Van links tot rechts vond vrijwel iedereen dat het een goede zaak was arme landen te helpen zich te ontwikkelen. Die tijd is voorbij. In Opheffers keert Wim van den Doel terug naar de jaren waarin de Nederlandse ontwikkelingshulp vorm krijgt. Acht personen die hierbij een belangrijke rol speelden, van Egbert de Vries tot Theo Bot, worden geportretteerd in een boek dat verder de geschiedenis vertelt v...

Als boegbeeld van een wereldreligie met ca. 2,5 miljard volgelingen is de Bijbel het meest invloedrijke boek in onze cultuurgeschiedenis. Al eeuwenlang is de Bijbel een uiting van identiteiten en overtuigingen, maar ook een bron van verzet, verdeeldheid en geweld. Van de middeleeuwse kruistochten tot het kolonialisme en van de civil rights movement tot aan de samensmelting van religieuze tradities in Korea: de Bijbel is onlosmakelijk verbonden met de wereldgeschiedenis. Ook vandaag de dag bli...

Schrijnend actueel en met een hoofdstuk over de oorlog in Oekraïne

Wat is Rusland? Wie zijn de Russen? Van het agrarische begin in het eerste millennium tot de volgende perioden van monarchie, totalitarisme, perestrojka en autocratie hebben ideologieën, mythes en belangrijke gebeurtenissen de Russische geschiedenis en identiteit gevormd.

Historicus en groot Ruslandkenner Orlando Figes beschrijft hoe die nationale identiteit voor politieke doeleinden zijn ingezet; van Vladimir de Grote tot ...