Gnothi sauton, ken uzelf: zo stond het op de Apollotempel van Delphi. Kennis over de mens en over jezelf blijft de hoeksteen van de filosofie. De Franse filosoof en wetenschapper Blaise Pascal (1623 1662) was het daarmee eens, maar hij haalde de traditionele filosofische vraag naar het ‘mens-zijn’ op radicale wijze onderuit. De mens verschijnt in Pascals denken als een onbegrijpelijk monster vol tegenstrijdige verlangens en instincten. Pascal wijst de mens op zijn ellende en beperkingen, ...

Kan ik doen wat ik wil? En kan ik willen wat ik wil? Wie zichzelf

kent, weet het antwoord. Natuurlijk heb ik een vrije wil en kan

ik doen wat ik wil zolang niets of niemand mij dwingt.

Toch ontkennen tal van hedendaagse wetenschappers het

bestaan van een vrije wil omdat zij menen dat de natuurwetten

het menselijk gedrag determineren. Aan die ontkenning zijn

dramatische consequenties verbonden. Welke verantwoordelijkheid

draag ik nog als mijn handelingen alleen maar de effecten

van blinde mole...

In de Oudheid zelf en gedurende een groot deel van de Middeleeuwen bleef Aristoteles' tractaatje 'Over poëzie' een curieuze tekst, die weinig gelezen werd en waar men maar slecht mee omging. Op een gegeven moment lijkt zelfs het tweede deel, dat over de Griekse komedie ging, ervan afgescheurd en weggegooid. Maar sinds de eerste Latijnse vertalingen in de 13e eeuw, en vooral sinds de Renaissance en de meer dan honderd edities die er in de 16e eeuw van gedrukt werden, is 'Over poëzie' het wer...

'De mens is een erotisch wezen'. Met die zin begint dit boek. Eros betekent verlangen en begeerte. Mensen verlangen naar een zin- en betekenisvol leven. Lange tijd werd die zoektocht ingevuld via een omweg naar hogere, vaak goddelijke sferen. Maar welke antwoorden zouden we bekomen als we het bij een louter aardse invulling daarvan houden en lichamelijkheid en emotie centraal stellen? Vanuit deze vraag begint de auteur een zoektocht naar wat er aan dat verlangen naar zin en aan de mogelijke v...

Het vraagstuk van de vrijheid is - uitgesproken of niet - een vraag waar ieder mens in deze tijd mee worstelt. Het is de vraag die telkens voelbaar is wanneer je tegen grenzen stoot. Deze grenzen kun je om je heen, maar ook in jezelf ervaren. Om je heen: de onrechtvaardigheid en overschilligheid van overheden, het 'ieder voor zich' in de economie, enzovoort. In jezelf: de verslavingen, angst, opvliegendheid en wat dies meer zij. De kern van Wembers visie is dat vrijheid geen ingeschapen kwali...

Les passions de l'âme, Descartes' laatste werk, werd in het najaar van 1649 tegelijkertijd in Parijs en in Amsterdam gepubliceerd. Descartes (1596-1650) behandelt hierin de 'passies' van de ziel, dat wil zeggen alle toestanden van de ziel die te beschrijven zijn als de passieve gewaarwording van een heftige en ongewone beweging in het lichaam. Het gaat om specifieke gevoelens als liefde, haat, vreugde en verdriet, maar ook om moed, lafheid en trots.

Passies werden vanouds relevant geacht voor...

Karl Jaspers (1883-1969) geldt als een van de belangrijkste denkers van onze tijd. Hij studeerde rechten, medicijnen en nadien wijsbegeerte. Hij was aanvankelijk hoogleraar psychiatrie, maar werd nadien hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Heidelberg. Al snel werd hij gezien als een der grootste talenten in het Duitse intellectuele leven en als belangrijk representant van de existentiefilosofie. In 1933 werd Jaspers als gekend tegenstander van het nationaalsocialisme echter tot aftred...

«Het laatste woord» van Thomas Nagel geldt als een van de belangrijke filosofieboeken van onze tijd. Het is wereldwijd geroemd als een scherpzinnige en overtuigende verdediging van de universaliteit van de rede. Daarbij richt Nagel zijn kritiek op denkvormen waarin argumenten en redeneringen worden opgevat als «eigenlijk» persoonlijke meningen die meer wortelen in de individuele psyche en de collectieve cultuur dan in algemeen geldige rationaliteit. In zijn ogen gaan dergelijke - al of ni...