Na de oorlog kende iedereen de ‘rode jonker’ Marinus van der Goes van Naters (1900-2005). Maar zijn broer, de nationaalsocialist Willem (1897-1944), was vergeten.

Marinus werd als antifascistisch Kamerlid voor de SDAP tijdens de oorlog gegijzeld door de Duitse bezetter. Na de bevrijding werd hij de eerste fractievoorzitter van de in 1946 opgerichte PvdA. Zijn broer Willem was een prominente NSB’er en Hitler-aanhanger. Hij kwam als officier bij de Duitse Wehrmacht onder mysterieuze omst...

Duizend jaar lang werden de zeven hoofdzonden beschouwd als het periodiek systeem van de geest. Elke daad, emotie of droom kon worden teruggebracht tot deze hoofdpatronen: trots, afgunst, woede, luiheid, hebzucht, gulzigheid en lust. En door te ontdekken welke unieke combinatie daarvan jouw identiteit vormde, al dan niet met behulp van middeleeuwse literatuur of een priester, kon je werken aan je tekortkomingen en je problemen oplossen.

Maar vanaf de renaissance verloren de hoofdzonden hun fu...

Zeker tachtig componisten die in Nederland woonden en werkten, verdwenen tijdens de Tweede Wereldoorlog van het podium omdat ze Joods waren, of zich verzetten tegen het fascisme. Ze werden verbannen uit de concertzalen, van de radio geweerd en verzwegen in kranten. Zo werden ze stapsgewijs uit de geschiedenis gewist.

Voor de oorlog hadden de meesten een internationale carrière: ze schreven vooruitstrevende muziek, leidden een succesvolle muziekschool of componeerden muziek voor radiohoorspel...

De vader van Greta Riemersma was een kind van zijn generatie: idealistisch en gedreven. Vol passie was hij bezig met een betere wereld. Voortdurend moest alles anders, ook binnen zijn eigen gezin. Zijn streven veroorzaakte veel onrust en onbegrip – en uiteindelijk kwam hij steeds meer alleen te staan. Hij overleed in 2004 en daarna zou het nog jaren duren voor Riemersma’s afkeer van alle tumult in haar jeugd plaatsmaakte voor schoorvoetende nieuwsgierigheid.

Hoe was het mogelijk dat er zo...

Tot voor kort gingen de meeste mensen ervan uit dat onze democratie iets vanzelfsprekends was. Maar steeds vaker blijkt dit een vergissing, een fout die in de westerse geschiedenis vaker is gemaakt. Nog niet eens zo lang geleden zagen onze voorouders hun democratieën zwichten voor fascisme, nazisme en communisme: bewegingen waarin één leider of één partij uitdrukking zei te geven aan de stem van het volk.

Zijn wij verstandiger dan onze voorgangers? Ook in de huidige tijd lijkt het voort...

Halverwege de jaren zestig hoort Arvo Pärt (1935) ergens in een platenzaak in Tallinn, Estland, een flard Gregoriaanse zang. Het is de vonk die het leven van de jonge avantgarde componist verandert. Die ene kale stem, zonder harmonie, zonder metrum, zonder alles, zet hem aan tot een jarenlange zoektocht. Op een mooie februari-ochtend in 1976 ontdekt hij zijn eigen muzikale taal. Die noemt hij Tintinnabuli, naar het geluid van klokken. Binnen enkele jaren creëert hij een stroom aan wereldhit...

Veel mensen kennen de naam Julius Spier uit de dagboeken van de Joodse schrijfster Etty Hillesum. Spier (1887-1942) was een uit Berlijn gevluchte therapeut en handlezer. Begin 1941 analyseerde hij Hillesums handen, waarna zij achtereenvolgens zijn cliënt, leerling, secretaresse en geliefde werd.

Wie was deze man die op Etty en veel anderen zo’n aantrekkingskracht uitoefende? Spier is vanwege zijn handleeskunde (een pseudowetenschap) en therapeutisch grensoverschrijdend gedrag vaak neergeze...