Is Plato in zijn dialogen de schepper van de filosofie zoals wij deze nu nog kennen, het is Aristoteles die de drie grote domeinen van de wijsbegeerte -logica, metafysica, ethiek- voor tweeduizend jaar heeft afgebakend en bepaald. Metafysica noemt hij zelf de 'eerste filosofie', en in het eerste van de boeken die later onder de naam Metafysica uitgegeven worden, legt hij uit wat eerste filosofie is. Het is de hoogste kennis die mensen kunnen bereiken, een inzicht in de eerste oorzaken van al ...

EPICURUS (341-270 vC) is de filosoof van lust en genot, van vriendschap en ascese, de grondlegger van een afgewogen levenskunst. BRIEVEN EN MAXIMEN bevat de drie volledig overgeleverde leerstellige brieven van Epicurus, alsmede de twee verzamelingen spreuken of maximen die op zijn naam staan. In de Brief aan Herodotus behandelt Epicurus de grondslagen van de fysica. En in de Brief aan Pythocles zet hij zijn opvattingen uiteen over de kosmos en de meteorologische verschijnselen. In deze brieve...

Aan het einde van de twaalfde eeuw stelde Andreas Capellanus op verzoek van zijn jeugdige vriend, het handboek op van de liefde: De amore. Liefde beschreven als drama van verlangen en vervulling, van tomeloze hartstocht en mateloze toewijding, van overgave aan ziedende lust en spirituele liefde. Het is een klassieke ars amatoria, een liefdesleer van erotische omgangsvormen, een retorica van hoofse minne.Tegelijk is De amore een leerdicht, dat waarschuwt voor het ontwrichtende en verderfelijke...

René Descartes (1596-1650) wordt algemeen beschouwd als de vader van de moderne filosofie. Minder bekend is zijn theorie van de passies, die weliswaar sedert eeuwen het meest invloedrijk is geweest. Het belang dat Descartes aan de passies toekent is onverwacht groot. Van alle passies is de liefde de hoogste en belangrijkste hartstocht. In de Brief over de liefde zet Descartes op verzoek van de Zweedse koningin Christina zijn gedachten over de liefde uiteen, en bespreekt hij de verschillende ...

In dit derde deel: VROUWEN, LIEFDE EN DOOD van de Moralia van de Griekse schrijver Plutarchus van Chaironeia (46-120 n. Chr.) zijn een aantal werken samengebracht die een goed beeld geven van de werkzaamheden van de schrijver als een praktische filosoof. Plutarchus was thuis op allerlei gebieden van de filosofie en de psychologie en was als zodanig een veel gevraagd spreker. Plutarchus droeg de vrouw op handen, zoals blijkt uit de persoonlijke troostbrief aan zijn vrouw naar aanleiding van d...

Zijn vakmensen vandaag overbodig geworden? Ambacht en handwerk zijn in de verdrukking. Steeds verfijndere en slimmere machines vagen langzaam de laatste sporen van metier uit.

Neem het werk van de steenkapper. Letters op grafstenen en monumenten worden al enige tijd door freesmachines gemaakt. Steenkappers bleven in trek voor moeilijke taken. Zoals wanneer hedendaagse kunstenaars een werk in marmer wilden realiseren. Denk aan de sculpturen van Ai Weiwei, Damien Hirst, Jeff Koons of Jan Fabre.

V...

Is filosofie een uitwisseling tussen mensen die allemaal vanuit een afzonderlijke privéwereld vertrekken? Zijn de onderwerpen waar je over denkt te isoleren alsof elk thema in een aparte koektrommel past? In Denken in veelvoud stelt Hein van Dongen dat we vaak te weinig rekening houden met de mogelijkheid om andere perspectieven te ontwikkelen.

Contact met andersdenkenden is wel de basis van de filosofie. Denken in veelvoud betekent dat je je niet alleen passief laat informeren over de visie...

De Frans-Algerijnse schrijver Albert Camus heeft altijd ontkend filosoof te zijn. Toch veronderstelt zijn veelzijdige oeuvre – romans, essays, toneelteksten, journalistieke stukken, redevoeringen en correspondenties – een onderliggend denken. Wat is de filosofie van Camus? En wat is daarvan de waarde voor ons leven in de 21e eeuw?

In De glimlach van de aarde neemt Roel Meijvis de lezer mee op ontdekkingsreis door Camus’ rijke oeuvre, dat nog altijd op veel lezers een grote aantrekkingsk...

Mensen zijn geen los zand, maar gras. Elk blad is anders en tegelijk zijn ze alle verbonden. Gras is taai en veerkrachtig, het sterft en komt steeds weer terug. De Amerikaanse dichter Walt Whitman gebruikte dit beeld in zijn visioen van de toekomstige democratische samenleving. Bijna twee eeuwen later is Whitmans spirituele kijk op natuur en samenleving onverminderd actueel.

In De kracht van gras verbindt Jan-Hendrik Bakker Whitmans denken en dichten met dat van Hannah Arendt en de Europese t...

Als je wil weten wat er speelt in de samenleving, kun je bij Hans Achterhuis terecht. Een filosofenleven lang toont hij een fijne neus voor actuele maatschappelijke kwesties, zoals ontwikkelingshulp, kritisch marktdenken, milieufilosofie, de gevaren van utopisch denken, religie en geweld. Hij wist de Socrates-wisselbeker voor het meest prikkelende filosofieboek tweemaal te winnen, en het verbaasde dan ook niet dat zijn vakgenoten hem in 2011 uitriepen tot eerste Denker des Vaderlands.

Histori...