In 'De moderne Helicon' (1792) neemt Arend Fokke Simonsz zijn schrijvende tijdgenoten genadeloos op de hak. Het verhaal gaat over de Griekse god Apollo, die een winkel in poëzie heeft geopend. Schrijvers komen van heinde en verre om daar poëtisch taalgebruik en metaforen te kopen. De vreemdste attributen staan in de vitrines: van kloppende harten tot lillende ingewanden en ledematen van suiker. En voor de gevoelige dichter is er een groot assortiment zilte tranen.

Fokke bekritiseert het bela...

In de loop van de zestiende eeuw kwam in Europa een genadeloze vervolging op gang van voornamelijk vrouwen die werden aangezien voor handlangers van de duivel. Tienduizenden van deze 'toveressen' verloren hun leven tijdens uitbarstingen van overheidsgeweld, die rond 1600 een hoogtepunt bereikten.

De heksenjacht volgde een grillig patroon van lokale en regionale opflakkeringen. Over een van deze explosies is een uitgebreid en gedetailleerd dossier bewaard gebleven dat exemplarisch is voor de ve...

Alle vertalers die vandaag de dag aan de slag gaan, moeten het wiel opnieuw uitvinden. Er bestaat namelijk geen Nederlands handboek met praktische vertaalwenken. Daarom verzamelt de gerenommeerde vertaler en vertaaldocent Paul Claes hier de gouden vertaalregels die hij in zijn vijftigjarige praktijk heeft ontdekt. Veel vertalingen zijn gesteld in een soort van 'vertaals', een idioom waarin de vreemde taal al te sterk doorklinkt. Vooral beginnelingen hebben de neiging krampachtig vast te houde...

Waar mensen zijn, ontstaan verhalen. Er is geen samenleving, geen cultuur en zeker geen literatuur denkbaar zonder vertellingen. In de afgelopen decennia doken heel wat nieuwe, vaak verrassende verteltheorieën op, maar in het Nederlandse taalgebied kregen die nauwelijks of geen aandacht.Vertelduivels begint met een bespreking van klassieke concepten als plot & story en van theoretici als Franz Stanzel en Dorrit Cohn. Vervolgens komt de structuralistische verhaaltheorie van Gérard Genette en...

Karl Marx (1818-1883) sleutelde zijn hele leven aan een eigen filosofisch

project, maar liet geen coherent theoretisch systeem na - marxisme

in die zin is een uitvinding van latere generaties. In de jaren rond 1845

keerde Marx zich nadrukkelijk af van Hegel, door wiens filosofie hij

was gevormd. In dialoog en deels polemiserend met jonghegelianen als

Ludwig Feuerbach ging Marx op zoek naar de materiële, politiek-economische

voedingsbodem voor de hegeliaanse ideeën van staat, recht en

moraal...

In Wereld in wanorde maken we kennis met Maarten Luther in de cruciale eerste jaren van diens kruistocht tegen Rome. Craig Harline toont ons Luther als briljant, maar ook grillig en zelfingenomen monnik, eindeloos tobbend over zijn zielenheil en de verderfelijkheden van zijn tijd. We volgen hoe Luthers opvattingen hem in conflict brengen met geleerden, priesters, bisschoppen, vorsten en uiteindelijk de paus. En hoe dit conflict uitmondt in een van de belangrijkste keerpunten in de wereldgesch...

Frans Kellendonk schreef ooit: ‘Ethiek betekent voor het “ik”: het kwaad in zichzelf onderkennen. Zonder die twijfel zou zijn denken geautomatiseerd en dus niet meer creatief zijn. De eerste impuls tot een verhaal krijgt een schrijver wanneer hij het met zichzelf oneens is. Twijfel en geloof zijn voor hem complementaire tegengestelden. […] Ook al schrijft hij [de schrijver] over ideeën die hem als burger heilig zijn, in zijn roman zal hij ze op losse schroeven zetten, belachelijk mak...

De nimf Echo kon alleen woorden van anderen weergalmen. Haar tragiek is die van alle literatuur. Dichters en vertellers hebben woorden van anderen steeds weer herhaald. Dat kon moeilijk anders, want als ze werkelijk origineel waren geweest, zou niemand hen hebben begrepen.

In Echo’s echo’s behandelt Paul Claes het intertekstuele spel met bestaande literatuur in haar verschillende gedaanten: citaat, allusie, travestie, adaptatie, parodie en pastiche. Theoretische

hoofdstukken wisselen af met p...