Maaltijden zijn van alle tijden. Waar mensen samenkomen, wordt er gegeten. Het samen eten, dwars door rangen, standen en culturen heen, kan mensen met elkaar verbinden. Deze inzichten, die uit dit onderzoek naar voren komen, lijken maar weinig te zijn doorgedrongen tot de vrijzinnige geloofstraditie. Vrijzinnig geloven en de kerkelijk-liturgische maaltijd staan van oudsher op gespannen voet met elkaar. Het ritueel is zelfs lange tijd afgeschaft geweest. En daar waar het ritueel vandaag de dag...

'Stoer, kort-beslist, geen tegenspraak duldend, slechts noode wederleggingen aanhoorende, is Mevr. Elise van Calcar een van die figuren, welke de hen omringenden weten te domineeren, zoo al niet intimideeren, en wier onbuigbare wil bergen weet te verzetten.'

De vrouw die hier door haar tijdgenote Wilhelmina Drucker beschreven wordt was in haar eeuw een landelijk bekende persoonlijkheid. Elise van Calcar (1822-1904) bracht als schrijfster, pedagoge, feministe en spiritualiste haar ideeën onde...

Iedereen heeft de plicht zichzelf te ontwikkelen tot onafhankelijk denkend mens. Dit kernpunt in het denken van Dirck Volckertsz Coornhert (1522-1590) betekent onder andere dat iedereen toegang moet hebben tot kennis en vorming. Ongeacht afkomst of status. Alleen met goede kennis kun je immers onderscheid maken tussen goed en kwaad, waarheid en leugen, echtheid en schijn. Maar vrije toegang tot kennis en ontwikkeling was in de zestiende eeuw bepaald niet vanzelfsprekend. Bovendien lag het lan...

De uit Utrecht afkomstige predikant en hoogleraar Godgeleerdheid IJsbrand van Hamelsveld (1746-1812) heeft in de laatste twee decennia van de achttiende eeuw een belangrijke rol gespeeld in de Republiek. Hij was niet alleen het prototype van de gematigd verlichte publieke intellectueel, maar had ook een praktisch en moedig aandeel in de revolutionaire bewegingen van zijn tijd. Toch heeft hij maar in beperkte mate de aandacht gekregen die hij verdiende. Het doel van dit boek is om in deze leem...

Vaak wordt de oorsprong van de moderne geschiedwetenschap toegeschreven aan een aantal negentiende-eeuwse historici. De uitgangspunten en zienswijze van moderne historici verschillen echter op essentiële punten van die van hun negentiende-eeuwse collega’s. Een groot aantal portretten van Engelse, Franse en Duitse historici uit de negentiende eeuw toont ons de continuïteit en de breukvlakken tussen de hedendaagse geschiedwetenschap en haar verschillende oorsprongen.

De afschaffing van de trans-Atlantische slavernij wordt over het algemeen gezien als de grootste humanitaire prestatie ooit. We kunnen ons echter afvragen wat de waarde hiervan is aangezien het racisme waar deze slavernij op was gefundeerd, nog altijd welig tiert. Het is al vijfhonderd jaar een instrument voor hebzucht, heerszucht, haat en geweld. Het tast de menselijke geest aan en ondermijnt de (wereld)gemeenschap en de democratie.

Gomes wil met behulp van Toegepaste Geschiedschrijving late...

De Duitse Orde ontstond tijdens de kruistochten. Na 1291 vochten de ridders ook in Pruisen en het Balticum, waar een heuse ordestaat werd gesticht. In de herkomstgebieden van de Orde ontstonden vestigingen zoals het Duitse Huis in Utrecht, waar ridders en priesters een religieus leven leidden. Uit hun goederenbezit bekostigden ze hun leven en activiteiten. Hoe kwam dat bezit tot stand?

1582 – een rampjaar. De Nederlanden zijn in opstand tegen hun landsheer, Filips II. Militair staat het er beroerd voor. De opstandelingen verliezen terrein en ruziën onderling. In Holland nemen de gereformeerden een bevoorrechte positie in. Andere gelovigen lijden daaronder. Maar niet iedereen neemt de gereformeerde machtsaanspraak voor lief. In het verzet hiertegen neemt D.V. Coornhert (1522-1590) een prominente plaats in. Hij verwijt de gereformeerden dat zij de Hollandse magistraten aan...

Denk je in dat ergens in de Late Middeleeuwen een grote stormvloed de kust had verlegd naar waar nu de Duitse oostgrens en de Franse noordgrens liggen. De Lage Landen zouden dan niet langer bij maar onder de zee liggen! Wat zou de wereld dan gemist hebben? Veel en niet veel is het juiste antwoord – want allicht zouden sommige vondsten die ooit in de Nederlanden gebeurden, elders plaatsgevonden hebben.

Op een feestavond is zo’n denkoefening wel leuk en ook zinvol, zeker als je ze overlaat...