Frans Thuijs geeft een indrukwekkend beeld van tweehonderd jaar gerechtelijke uitwassen in de voorbije samenleving van de zeventiende eeuw. Van kleine criminaliteit tot moord, van zedenmisdrijven tot dienstmeidenrumoer, van bedrog tot aanslagen en van justitiële reacties daarop. Dat procesregels niet voor iedereen gelijk waren, is al wrang. Maar nog erger is dat de eigentijdse regelgeving werd genegeerd, met voeten werd getreden, of wel héél erg elastisch werd toegepast, ten bate van het e...

De Nieuwe Drents(ch)e Volksalmanak, opvolger van de Drentsche Volksalmanak (1837-1851), verschijnt sinds 1883. In de loop van de jaren is de almanak uitgegroeid tot het historisch en archeologisch jaarboek van Drenthe. Het is hét podium voor zowel professionele onderzoekers als amateurhistorici en -archeologen die de resultaten van hun onderzoek op wetenschappelijk verantwoorde wijze aan een breed publiek willen presenteren. In dit nummer staan bijna tien uitgebreide artikelen, waaronder ove...

Kunnen vogels praten? Overleggen ze misschien zelfs met elkaar over de keuzes die ze maken? De biologie gaat er tot nog toe van uit dat alleen mensen over spreektaal beschikken, maar er is iets gaande. Veel vaker dan gedacht vangen biologen een glimp op van een ontroerende, rijke, nabije wereld waarvoor de wetenschappelijke taal nog ontbreekt en waarover ze bijna niet durven te vertellen omdat ze niet voor sentimenteel versleten willen worden.

Wondervogels verkent die wereld op het snijvlak ...

In Tijd is een leeuwerik neemt Hilbrand Rozema de lezer mee langs de randen én de rafelranden van Nederland. Hij observeert en registreert, en geeft een stem aan mensen buiten de Randstad. Hij diept kleine geschiedenissen op, beschrijft wat mensen vinden van de natuur om zich heen, hoe ze geloven, en vertelt over de tradities en gebruiken in het gebied. En dan gaat het niet over de meest welvarende plekken. Plaatsen die onder de blauwe plekken zitten, hebben ons veel te vertellen. Hoe is het...

The painted lady is an extraordinary butterfly with an epic life. Weighing an average of one and a half grams and with brains the size of a pinhead they can easily fly more than 4000 kilometres from all over Europe to the tropical African savannah every autumn. Why? How do they know the way? Over the centuries, the discoveries made by lepidopterists and artists have unravelled the mysteries of the fascinating life of this global traveller.

De rijke geschiedenis van het slot Dekema State, dat in het oude Friese terpdorp Jelsum staat, gaat terug tot de late middeleeuwen. Geruime tijd bestaat er een band tussen de state en het Stadhouderlijk Hof in Leeuwarden. In het begin van de negentiende eeuw krijgt het huis de functie van buitenplaats. Vervolgens revitaliseren twee generaties van opvolgende landheren het complex weer tot landgoed. In deze ‘geschiedenis van de lange duur’ weerspiegelt zich de voor Friesland kenmerkende ban...

De doopsgezinde Friese boerendochter Fokje Pasma (1865-1956) was een zelfbewuste, dienstbare vrouw die haar eigen weg zocht. Ze was de muze van Pieter Jelles Troelstra, bevrijdde zich van een gewelddadige echtgenoot en verschafte zich economische onafhankelijkheid door als alleenstaande moeder alsnog een opleiding te volgen. Ze vestigde zich als vroedvrouw in Oostburg en Vlissingen, waar ze in 1914 het Moederhuis oprichtte. Ook was ze de stuwende kracht achter de oprichting van een Vereniging...

De wereld in het klein is een hartverwarmende, aanstekelijke verzameling verhalen, tekeningen, foto’s, anekdotes en recepten. Vol liefde doen moeder en dochter verslag van de grote en kleine dingen die hun plek in de polder haar immense schoonheid geven. Het is een eiland met een piepklein huis, ver van de bewoonde wereld. Een stip in een strak patroon van sloten. Met hun frisse energie worden op innemende en oorspronkelijke wijze de vragen beantwoord die deze plek oproept. Wat is het ontst...

Leeuwarden heeft een historische stadskern om zuinig op te zijn. In de eerste naoorlogse jaren leefde dat besef nog niet zo: het motto was ‘bouwen, bouwen, bouwen’ om de woningnood te lenigen. Vervolgens werd de auto als heilige koe omarmd en dreigden grachten gedempt en terpen geslecht te worden: rijden, rijden, rijden… Tot de babyboomers in opstand kwamen: niet alles hoeft plat.

Babyboomer en oud-redacteur van de Leeuwarder Courant Pieter de Groot (1946) besloot in 1997 deze en andere...

Franciscus van den Enden (1602-1674), de leraar van Spinoza, was een van de radicaalste Verlichtingdenkers van de zeventiende eeuw. Vlak voor zijn veroordeling tot de galg gaf hij toe auteur te zijn van een opmerkelijk utopisch geschrift: Kort voorstel voor de kolonie NieuwNederland. In dat geschrift uit 1662, dat nu voor het eerst in modern Nederlands verschijnt, treffen we een schets aan van een ideale samenleving, te realiseren in de kolonie Nieuw-Nederland, nabij het huidige New York.

Va...