Als iemand de statuur van het essay in Nederland hooghoudt, dan is het Tijs Goldschmidt. Hij toont aan dat het genre niet moeilijk is, maar juist een sprankelende uitdaging om mee te denken. Goldschmidts essays zijn voor alle zintuigen en kunnen alleen op het puntje van de stoel genuttigd worden.

De jury van de P.C. Hooft-prijs omschrijft Tijs Goldschmidt als een essayist pur sang: ‘Hij schrijft nooit zomaar een populairwetenschappelijke verhandeling, hij bedrijft literatuur. Hij formuleert...

In het succesvolle Crapuul. Kroniek van een krottenwijk (2022) schetste Frank Bokern de verpaupering van het Stokstraatkwartier in Maastricht, ooit een schitterende patriciërsbuurt. Met Het Jekerkwartier. Broedplaats van vrolijk verzet gaat het verhaal verder. Als de gemeente het Stokstraatkwartier in 1961 eindelijk drastisch gaat saneren, verhuist Pater Castorius, de zielenherder van het buurtje, met zijn buurthuis naar het Jekerkwartier. Reden voor Frank Bokern om nu dit stadsdeel onder de...

De wereld door de ogen van een ezel. Een wereld vol wreedheid en gevaar, waar het ‘ieder voor zichzelf ’ is en waar liefde, trouw en eerlijkheid ver te zoeken zijn. Een wereld vol verhalen ook. Over charlatans en bedriegers, rovers en rondtrekkende priesters, maar ook met bovenaardse figuren zoals de godin Isis. Dat is het toneel in De gouden ezel van de Romeinse auteur Apuleius van Madauros uit het eind van de tweede eeuw.

De hoofdfiguur en verteller, Lucius van Patras, is verzot op mag...

Een bergeend lijkt zich evenzeer thuis te voelen in de kwelders langs de Waddenzee als op de steppes in Mongolië. Maar hoe zit dat met een mens? Natuurhistoricus Herbert Prins begon zijn grote trek als zeventienjarige op de grote vaart. Later, als bioloog, nam hij de wisselwerking tussen natuur en cultuur onder de loep.

De mens reist en moet zich pas sinds vrij recent in de geschiedenis van zijn soort wat aantrekken van geografische grenzen. Ook dieren en zaden reizen, maar die trekken zich...

Józef Wittlin schreef Mijn Lwów in 1946 in de vs. Lwów (tegenwoordig bekend als Lviv) was net het toneel geweest van een gruwelijke oorlog en massale deportaties. Zelf was de joodse Wittlin er in 1940 in geslaagd met zijn gezin via Frankrijk naar de VS te vluchten. In februari 1945 werd op de Conferentie van Jalta besloten dat Lwów voortaan geen deel meer zou uitmaken van Polen, maar van de Sovjetrepubliek Oekraïne. Voor Wittlin betekende dit dat hij zijn vaderland nooit meer terug zou z...

Vier jaar geleden zou Daan Borrel met haar moeder een deel van het Pieterpad wandelen. Ze liepen de etappe – van Millingen aan de Rijn naar Groesbeek – alleen niet uit, omdat Borrel aan het begin van de wandeling tijdens een snelle plas op een uitstrooiveld ontdekte dat ze onverwacht zwanger was.

Nu loopt ze dezelfde route opnieuw, in haar eentje en zonder voortijdig te stoppen. Op de grens van Nederland en Duitsland realiseert ze zich dat ze sinds die zwangerschap voor haar gevoel nooit...

Het dijkhuisje waar Otto de Kat vele zomers doorbracht stond precies hoog genoeg om in de verte Slot Loevestein te kunnen zien liggen. Op zijn vijftiende reed hij erheen in de Renault Dauphine van zijn vader, over verlaten polderweggetjes waar niets of niemand te raken viel. Wanneer hij voor een onthaastende wandeling terugkeert naar het Munnikenland, het eeuwenoude gebied rond het slot langs de Waal, is alles oervertrouwd en toch zo anders. De dijken werden verbreed, de polders met de paar b...

Aan de hand van schilderijen, tekeningen en voorwerpen verklaart Michiel van Kempen in Zwarte pracht allerlei zaken uit de cultuur van die koloniën. Natuurlijk gaat het over kolonialisme (wat lag er in de wijnkelder van een slavenhouder?) en slavernij (hoe zit het met zo’n voetboei?). Maar het gaat ook over contractarbeid, over verzet en dekolonisatie, over muziek, erotiek, christendom en animisme, voedsel, mode en haardracht. Er wordt verteld over India, Nederlands-Indië, Guyana, Dominic...

In Bevrijding, het zesde en voorlaatste dagboek, beschrijft J.J. Voskuil zijn laatste jaren op het Meertens-Instituut (1981 tot 1987). Hij herademt langzaam maar zeker, hoewel zijn huwelijk ondertussen het vriespunt bereikt. Voskuil legt de enorme distantie tussen Lousje en hem vast, in hun vervreemdende gesprekken, in het wederzijdse onbegrip, met haar idealisering en verabsolutering van ‘de underdogs’, zoals de homoseksuele achterburen Paul en Evert, die model zouden komen te staan voor...

Geen Nederlandse stad spreekt zo tot de verbeelding als Amsterdam. Terwijl de hoofdstad in 750 jaar voortdurend veranderde, stapelden de verhalen zich op. Wie als bewoner of bezoeker door de stad dwaalt, passeert plekken waar op het eerste gezicht misschien niets aan te zien is. Maar de grote en kleine gebeurtenissen die zich er hebben afgespeeld, maken de stad tot wat ze nu is.

In Hier gebeurde het: Amsterdamse plekken met een verhaal voeren Peter-Paul de Baar en Peter de Brock de lezers lan...