‘Een der grootsten is ons ontnomen’, kopte De Telegraaf toen Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936) was overleden. Snouck had een avontuurlijk en rijk leven geleid. Als jonge geleerde leefde hij als moslim in Mekka en hij studeerde er in de Grote Moskee. Vervolgens werd hij adviseur van het koloniale bestuur in Nederlands-Indië, waarvoor hij het Nederlandse beleid ten aanzien van de islam ontwierp. Samen met generaal Van Heutsz zorgde hij voor de verovering van Atjeh. Eenmaal terug in N...

Slavernij, machtsmisbruik, ongelijkheid, geweld: in Nederland hebben we lang de neiging gehad om deze aspecten van de koloniale geschiedenis te negeren. Het is voor velen moeilijk voor te stellen dat ‘we’ aan de ‘verkeerde kant van de geschiedenis’ stonden, zoals de koning tijdens zijn recente staatsbezoek aan Indonesië nog eens onderstreepte. De vlinders van Boven-Digoel zoekt de rafelranden op van die geschiedenis. Verhalen van mensen die met kolonialisme te maken kregen, verborgen...

Nooit waren de uitdagingen voor de Europese integratie groter dan vandaag. Nooit lag het integratieproces zo onder vuur. Nooit werd de positie van Nederland in Europa heviger bediscussieerd. Inzicht in het hoe en waarom van de Europese integratie en het Nederlandse lidmaatschap ervan, is daarom urgenter dan ooit. Op basis van nieuw en internationaal bronnenmateriaal graaft Reis naar het continent naar de diepere geschiedenis van Nederland en de Europese integratie. Deze uitgebreide en geactua...

Wereldwijd geloven veel mensen dat Nederland een uniek land is. Dat heeft te maken met de onttrekking van veel land aan de zee, maar ook met de Nederlandse handelsgeest, de markante culturele erfenis, de religieuze diversiteit en een eeuwenoude traditie van tolerantie. Sinds de negentiende eeuw zien de Nederlanders ook zelf hun land als moreel voorbeeld, een land waarvan de morele superioriteit in buitenlands en binnenlands beleid een inspiratie kan zijn voor anderen. In recente jaren maakt h...

Europa was in de late negentiende eeuw getuige van een volksverhuizing. Miljoenen mensen verruilden toen hun agrarische omgeving voor een woning in de stad. Momenteel zien we die massamigratie op mondiale schaal, vooral in China, Afrika en Latijns-Amerika. Verstedelijking en modern leven horen blijkbaar bij elkaar.

Een koninkrijk vol sloppen gaat over het begin van de stedengroei in Nederland. Het stille land met 3 miljoen zielen in 1850 was vijftig jaar later in en rond de grote steden een ...

In 2025 vieren we het 750-jarig bestaan van Amsterdam. In die lange periode is de stad voortdurend uitgebreid en veranderd. De wederopbouw na de laatste grote stadsbrand van 1452 is waarschijnlijk het meest bepalend geweest voor hoe de binnenstad er tegenwoordig uitziet. De keuzes uit de Middeleeuwen vormen de basis van Amsterdams huidige gebouwde erfgoed. Maar anders dan over de zeventiende eeuw en later is er over het vroege Amsterdam veel minder bekend en onderzocht.

Gabri van Tussenbroek...

Een volkomen toevallige waarneming bezorgde Christiaan Eijkman een Nobelprijs. Eind negentiende eeuw was hij naar Nederlands-Indië gegaan om de oorzaak van de ziekte beriberi te ontdekken aan de hand van experimenten met kippen die aan een soortgelijke ziekte leden. Toen de kok ze een paar weken lang ongepelde in plaats van witte rijst te eten had gegeven – hij vond gekookte militaire rijst te goed voor civiele kippen – werden ze weer beter. Eijkman zag in dat het zilvervliesje een stof ...

Zuid-Korea lijkt te zijn wat het ons laat zien: een economische grootmacht die met technologie en popcultuur de wereld domineert, en een maatschappij waarin groepsgedrag, conformeren en gehoorzaamheid de dienst uitmaken. Maar daaronder floreren culturen van opstandigheid en individualiteit ten koste van alles en een diepgewortelde weerzin tegen autoriteit. De Zuid-Koreaanse maatschappij gedijt in de spanning tussen extreme tegenpolen, net zoals de staat zelf gedijt in haar moeizame relatie me...

Nationale geschiedenis is volop in discussie, niet alleen in Nederland. Terwijl een canon ankerplaatsen en vensters probeert te bieden, brengt de multiculturele samenleving aanspraken op erkenning en inclusie met zich mee en eisen conservatieven behoud van het traditionele geschiedverhaal. Moet nationale geschiedenis verbinden, een thuis bieden, confronteren, aanklagen of verzoenen? In haar maatschappelijke functie is geschiedenis vooral een ‘willenschap’. Dat is altijd zo geweest. Van en...

Een rijk geïllustreerde reis door de gordel van smaragd.

Het ‘prachtig ryk van Insulinde dat zich daar slingert om den evenaar, als een gordel van smaragd’. Met die woorden verheerlijkte Multatuli de kolonie Nederlands-Indië in zijn Max Havelaar (1860). In de vroege negentiende eeuw, na de ondergang van de VOC, werd Indië voor het eerst een echte kolonie van Nederland. Vanaf dat moment gingen reizigers op pad om de binnenlanden van Java, Sumatra en de ‘buitengewesten’ te verkennen: ...