Is het feminisme een denkrichting, een levenshouding, een emancipatiebeweging, een tegencultuur, of alles tegelijk? In dit Elementair Deeltje beschrijft historica Els Kloek de lange geschiedenis van verzet tegen de ondergeschikte positie van vrouwen, in Nederland en daarbuiten. Van de middeleeuwse ‘strijd om de broek’ tot de ‘querelle des femmes’ en de ‘vrouwenquaestie’. En van de suffragettes en Dolle Mina’s tot intersectionaliteit en MeToo. Een geschiedenis die voert langs ver...

Het koloniale verleden en het slavernijverleden van Nederland staan de laatste tijd volop in de belangstelling, in steeds negatievere termen. Na tientallen jaren borstklopperij is de slinger doorgeslagen naar boetedoening. Dankzij ’s lands bekendste Leidse historici, koning Willem-Alexander en voormalig premier Mark Rutte, staat Nederland nu zelfs bovenaan de Europese ‘ranglijst’ van spijt en excuses. Is dat wenselijk of moet de politiek stoppen met wat volgens velen getuigt van een weg...

Kan het nog goedkomen met de wereld? Volgens Marten Scheffer wel. En hij is niet de eerste de beste. Winnaar van de Spinozapremie, en internationaal vermaard om zijn baanbrekende onderzoek naar kantelpunten en naar systemen waarin de principes van kantelpunten te zien zijn. Hij stelde vast dat als een systeem kantelt de verandering die optreedt zichzelf versterkt. Aanvankelijk onderzocht hij dit in meren, later ook in andere ecosystemen, maar uit zijn onderzoek blijkt dat het principe univers...

Journalist en schrijver Stijn Fens is veel in Rome. Zeker als er iets te doen is rond de paus. Fens is dé kenner van het Vaticaan in Nederland en kan over het wel en wee van de kerk schrijven als niemand anders.

Vanaf het moment dat paus Franciscus ziek was, stond Stijn stand by. Op de ochtend dat de paus overleed was Fens net weer thuis uit Rome en had juist zijn telefoon even weggelegd. Toen hij hem tien minuten later weer oppakte was het ding ontploft. Paus Franciscus was overleden. Fens ...

We hebben tegenwoordig zo’n grote invloed op de natuur dat we vernietigen wat we niet actief beschermen. En de natuur is zo complex dat we haar nooit helemaal zullen doorgronden. Kunnen we wel beschermen wat we niet kennen?

In De ontsnapping van de natuur komen Thomas Oudman en Theunis Piersma met voorbeelden van problemen die juist verergeren door te denken dat we alles kunnen weten. Bloemrijke weilanden vol mysteries worden vervangen door synthetisch groen, trekvogels leggen het af tegen ...

De Spaanse jezuïet Gracián publiceerde in 1647 een machiavellistische handleiding voor de omgang met mensen. Deze cynische, achristelijke, alleen voor de intellectuele elite bestemde verzameling praktische leefregels beïnvloedde in de loop der eeuwen enkele van de meest vooraanstaande West-Europese schrijvers: La Rochefoucauld, Voltaire, Stendhal, Nietzsche en Schopenhauer.

Over Desiderius Erasmus Roterodamus doen nogal wat opvattingen de ronde. Hij staat te boek als theoloog die pleitte voor de eenheid van de Kerk, als ironicus die van alles en iedereen afstand nam en zichzelf buiten schot hield, als Bijbels humanist en als voorloper van de verlichting. Dit Elementaire Deeltje biedt een levensschets en inzicht in zijn veelzijdige gedachtegoed.

Jean-Paul Sartre geldt als een van de belangrijkste en meest dwarse denkers van de twintigste eeuw. Zijn werk wordt gekenmerkt door één hoofdvraag: hoe kunnen we vrij zijn? Die vraag maakt zijn filosofie actueler dan ooit. Dit Elementaire Deeltje besteedt aandacht aan Sartres filosofie van de mens en zijn bewustzijn, maar ook aan zijn ideeën over politiek, geweld, engagement, literatuur, en zijn ‘existentiële psychoanalyse’.

Willem Elsschot (1882-1960) werd bekend als schrijver maar was vóór alles de reclameman Alfons De Ridder. Zijn zakelijke correspondentie overtreft in omvang vele malen zijn literaire brievenproductie. Romans als Lijmen – Het Been, Kaas en Het Tankschip geven een inkijk in het zakenmilieu waarin de schrijver zijn leven lang vertoefd heeft. In hoeverre heeft dat zakenleven de schrijver beïnvloed?

Vic van de Reijt kreeg toegang tot het zakelijke archief van Alfons De Ridder, dat bewaard was...