Dit derde boek van de meemoires Feiten en gedachten van A.I.Herzen beslaat de jaren 1847 tot zomer 1852. Een periode van nauwelijks zes jaren, maar wel de meest dramatische, ook de meest tragische van zijn leven.

Persoonlijke rampen wisselden in die jaren af met politieke teleurstelingen, zoals de staatsgreep van Louis-Napoléon in december 1851 en de ondergang van de Franse republiek.

In 1849-1850 had Herzen geweigerd aan de sommaties van de Russische overheid om naar Rusland terug te keren ...

In het vierde deel van zijn memoires Feiten en gedachten treedt Alexander Herzen voornamelijk op als portrettist van tijdgenoten. Het deel beslaat de periode 1852-1864, dat is de tijd van zijn verblijf in Londen.

Hoofdthema van het boek is het levenslot der politieke uitgewekenen uit diverse landen na de lange reeks van mislukte revoluties in de eerste helft van de negentiende eeuw. Prominente Poolse revolutionairen, hongaren, Italianen, Fransen, Duitsers en uiteraard ook Russische ballingen ...

Het vijfde en laatste boek van Herzens memoires bestaat uit twee delen. Deel één geeft een 'prentenkabinet' van Russische tijdgenoten en mede-emigranten, met portretten waarin Herzen vaak evenveel van zichzelf onthult als van de door hem geportretteerden. Deel twee bevat opstellen uit zijn laatste jaren, waarin de feitelijkheden van zijn tijd de grondstof leveren voor scherpzinnige gedachten die als speurtochten kunnen worden gezien door Zwitserland (zijn 'tweede vaderland'), door Italië (...

Alexander Herzen was voor de negentiende eeuw wat de Russische dissident na de Revolutie van 1917-en speciaal na de dood van Stalin in 1953-in de twintigste eeuw zou worden: een advocaat van de menselijke waardigheid zoals die verankerd ligt in het recht op eigen normen, eigen denken, eigen doen; enerzijds aanklager van iedere vorm van onderdrukking en vernedering van het individu door de gemeenschap, staat of regeering, anderzijds voorvechter van het democratisch recht van de mens op vrijhei...