Als bekendste onbekende redenaar leidt ISOCRATES van Athene (436 vC-338 vC) een verscholen naleven. Van oudsher geniet hij de faam, in de woorden van Cicero, de ‘leermeester van alle redenaars’ te zijn. In zijn tijd is hij invloedrijker in het openbare politieke debat dan Plato of Socrates, en zijn school staat aan de basis van het klassieke hoger onderwijs dat is gericht op de intellectuele en politieke vorming van vrije burgers. De school van Isocrates is het ijkpunt van alle onderwijs ...

Aristoteles is de grondlegger van de biologie. Gedreven door een ongebreidelde belangstelling, een scherp waarnemingsvermogen en een onverzadelijke drang tot ordenen en verklaren, organiseerde hij een grootschalig onderzoeksproject dat tot doel had de dieren- en plantenwereld in al haar verscheidenheid in kaart te brengen en begrijpelijk te maken. De resultaten van dit project vonden hun neerslag in verscheidene geschriften, zoals Over dieren (waarin de mens overigens een prominente plaats in...

Het menselijke geheugen is door de eeuwen beschreven in termen van kunstmatige geheugens. De oudste prothese voor het herinneren, het schrift, gaf Plato de mogelijkheid het geheugen te vergelijken met een wastablet. In de middeleeuwen was het geheugen een codex of boek, waaraan de ervaring telkens een ander hoofdstuk toevoegde. In de renaissance verscheen de camera obscura als metafoor voor het visuele geheugen. De uitvinding van de fotografie en de fonograaf, de belangrijkste kunstmatige geh...

De Amerikaan Henry David Thoreau (1817-1862) heeft bekendheid verworven met zijn Walden, or a Life in the Woods, uit 1854, een beschrijving van zijn solitaire verblijf in de natuur in een hut aan de rand van een meer, Walden Pond. In zijn hier voor het eerst in Nederlandse vertaling gepresenteerde voordracht Walking, or the Wild, uit 1862, pleit Thoreau met vuur voor individuele vrijheid, eigenheid en zelfstandigheid, en kiest hij onomwonden partij voor de sublieme geografie van de wilde, nie...

In DE PASSAGE NAAR EUROPA. GESCHIEDENIS VAN EEN BEGIN dringt LUUK VAN MIDDELAAR door tot de meest ongrijpbare geschiedenis van onze tijd. Op meesterlijke wijze toont hij de motor van de Europese politieke ontwikkelingen van de afgelopen vijftig jaar. Tegelijk vormt deze onvoltooide geschiedenis de excellente casus om het wezen van politiek bloot te leggen. De homo politicus is een tijdkunstenaar, die in het rumoer van de actualiteit de brug slaat tussen verleden en toekomst en zo van een mome...

'Tot het laatst toe heeft LUCEBERT zich uitgeleefd in zijn vlekken, vegen en spatten, niet om ze te verfraaien of metafysisch op te tuigen, maar om te zien of ze, nu alles zwart en uitzichtloos wordt, nog een minimum aan blikverruiming, dus aan levensmogelijkheden toestaan. Voor de tekenaar betekent dat: een minimum aan zinvolle bewegingen. Niet een verheven idee, maar een vlek als levenswerk, zo letterlijk mogelijk, dat is wat deze schat aan tekeningen ons laat zien, de aanvaarding dat wijze...

Heraclitus (rond 500 vC) is een fascinerende en unieke gestalte in de voorsocratische filosofie. Al in de oudheid stond hij bekend als de duistere, zich in raadselen hullende filosoof. Lateren, die zijn werk slechts in fragmenten kennen, zoals Nietzsche, heeft Heraclitus om uiteenlopende redenen tot inspiratie gediend. Het inzicht dat alle aspecten van Heraclitus' theoretische activiteit verbindt, is het inzicht dat alles, wat bestaat, ervaren of gedaan kan worden, teruggaat op en uitdrukking...

'De tweeënhalf pond zenuwweefsel tussen onze oren gedraagt zich als een doorgewinterde aristoteliaan', schrijft Douwe Draaisma in zijn bijdrage aan Bloed vlees en botten. Volgens Aristoteles zien wij, redelijke dieren, nooit alleen maar losse onderdelen. We nemen een onderdeel altijd waar in een samenhangend geheel. Maar oog voor het geheel gaat bij Aristoteles gelukkig niet ten koste van de afzonderlijke delen. In zijn alles omvattende onderzoek naar de oorzaken in de natuur komen alle onde...

Nietzsches traktaat is een enthousiast betoog over het nut of het nadeel van te veel of te weinig geschiedenis, van te veel of te weinig historisch besef. Voor onze omgang met de geschiedenis maakt en beschrijft hij de drie, sedertdien gekende onderscheidingen: de kritische omgang met ons verleden ('alles moet anders'), de verering van het verleden (van helden en monumentenzorg), en de antiquarische vergaarzucht ('alles wat oud is, is het waard om te bewaren'). Het traktaat van Nietzsche (184...

Ons land telt een aantal natuurhistorische musea. Eén grote, een krap dozijn kleinere en een hele rits kleintjes. Allemaal verzamelen ze objecten uit de levende, de verloren en de dode natuur, zaden en zoogdieren, opgeprikte insecten en opgezette vogels, gedroogde planten, schelpen, monsters en vreemde beesten op sap. Gezamenlijk beheren ze een onvervangbare schat, de weerslag van wat 'biodiversiteit' in haar meest oorspronkelijke vorm kan zijn. Zonder fossielen is biodiversiteit een uit de ...