Oude kaarten, of ze nu getekend zijn, met de hand

ingekleurd of gedrukt, laten een wereld zien die ver

weg lijkt. Maar is dat zo?

In de Universitaire Bibliotheken Leiden bevindt

zich een rijke collectie oude kaarten en atlassen die de

Leidse verzamelaar Johannes Tiberius Bodel Nijenhuis

honderdvijftig jaar geleden aan de universiteit schonk.

Een groot aantal kaarten in deze collectie beeldt

grenzen af. Grenslijnen, waterlinies, riviergrenzen,

staatsgrenzen, dijken en sloten, zelfs de grens

tu...

De invloed van de Frankfurter Schule, een groep Joods-Duitse intellectuelen die onder anderen bestond uit Theodor W. Adorno, Max Horkheimer, Erich Fromm, Herbert Marcuse en Walter Benjamin, op de hedendaagse filosofie en cultuur kan nauwelijks overschat kan worden. Vandaag de dag staan deze denkers weer volop in de aandacht: rechts-radicale bewegingen zien hen als de bron van woke, politieke correctheid en andere euvels, terwijl hun scher...

Iedereen die wel eens aan verhitte discussies deelneemt, kan bevestigen dat de politiek terug is in het dagelijks leven en dat debatten over corona, ‘wokeness’ en identiteit al lang buiten de oevers van X (Twitter) zijn getreden. Na een tijdperk van postpolitiek, waarin technocratisch bestuur plaatsvond terwijl burgers hooguit vanaf de bank commentaar konden leverden, staat inmiddels bijna álles onder politieke hoogspanning.

Anton Jäger muntte hiervoor de term ‘hyperpolitiek’. Hij me...

Ludwig Wittgenstein (1889-1951) geldt alom als een van de belangrijkste filosofen van de twintigste eeuw. Met een ongewone intensiteit stortte hij zich op filosofische problemen, waarover hij schreef in indringende, haast poëtische zinnen, vrij van jargon. Desondanks is zijn gedachtegoed berucht ingewikkeld, en wordt tot op de dag van vandaag gediscussieerd over de implicaties ervan. Wittgensteins Betekenis is een diepgravende inleiding in Wittgensteins denken en zijn analyses van betekenis,...

Pompeii, bedolven na een explosie van de Vesuvius in 79 n.Chr., blijft de belangrijkste bron voor onze kennis van de dagelijkse praktijk in het Romeinse Rijk. In dit opzienbarende boek reconstrueert Mary Beard het stedelijk leven aan de hand van de archeologische resten. Wat zeggen die over het leven toen, over seks en politiek, voedsel en religie, slavernij en geletterdheid? Pompeii staat vol verrassende details: het systeem van eenrichtingsverkeer, de verfpotten die door schilders zijn acht...

Door grote uitvindingen in en innovatie van de landbouw is de productie van voedsel gigantisch gegroeid. Razendsnelle ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat de levensverwachting van miljarden mensen binnen een tijdsbestek van enkele decennia overal ter wereld sterk is toegenomen. Tegelijkertijd heeft technologische vooruitgang eraan bijgedragen dat de mens zowél zijn medemens als de aarde uitbuit.

In De brandende aarde brengt historicus Sunil Amrith de geschiedenissen samen van klimaat en ...

Op 13 november 1918 maakte een salvo in de Amsterdamse Sarphatistraat een abrupt einde aan de (angst)droom van een rode revolutie. Na vier jaar bloedvergieten was die week de Eerste Wereldoorlog ten einde gekomen. Muitende militairen en stakende arbeiders gingen de straat op in Berlijn, Wenen en Boedapest, zoals ze dat in het voorgaande jaar in Sint-Petersburg en Moskou ook hadden gedaan. Nederland beleefde in november 1918 spannende dagen. Deze episode wordt gewoonlijk samengevat als ‘Troe...

Als ze rond Allerzielen in Mexico aankomen hebben monarchvlinders een epische reis volbracht die zich uitstrekt over duizenden kilometers en meerdere generaties. Filosoof en natuurhistoricus Johan van de Gronden duikt in het magische leven van deze bedreigde trekvlinder uit Midden-Amerika.

In Zuid-Afrika speurt hij naar de resten van een verdwenen taal en de motieven van een zonderlinge Duitse geleerde om koortsachtig de belevingswereld vast te leggen van de laatste ǀXam-sprekers. Bij de tom...

De zee, oorspronkelijk verschenen in 1951, behoort nog steeds tot de invloedrijkste boeken die ooit over de natuurlijke wereld zijn geschreven. Mariene bioloog Rachel Carson roept de kracht en het belang van de grootste watermassa’s ter wereld op door het kosmisch grote met het microscopisch kleine te combineren en harde wetenschappelijke feiten te vangen in poëtisch taalgebruik. Ze beschrijft de eeuwenlange regenval die de oceanen heeft gecreëerd, reuzeninktvissen die honderden vadems di...

Tijdens de vredesonderhandelingen na de Eerste Wereldoorlog beloofden wereldleiders te bouwen aan een nieuwe internationale orde, geworteld in democratie én sociale gelijkheid. Voorvechtsters van het vrouwenkiesrecht waren vast van plan hen daaraan te houden maar werden van de onderhandelingstafel geweerd. Daarop ontmoetten feministische activisten van over de hele wereld elkaar tijdens een parallelle conferentie en getuigden van een revolutionaire boodschap: duurzame vrede vereist niet alle...