Socrates wordt wel de vader van de westerse filosofie genoemd, maar wat zijn precies zijn filosofische opvattingen? Hij staat bekend om zijn nederigheid, maar lezers vinden hem vaak arrogant en neerbuigend. We herhalen zijn bewering dat ‘het niet-onderzochte leven het leven niet waard is’, maar zetten geen stappen om een onderzocht leven te leiden. We weten dat hij veroordeeld werd tot de gifbeker omdat hij ‘de jeugd zou hebben gecorrumpeerd’, maar onderwijzen de hedendaagse jongeren ...

Rome, het jaar 69. De gehate keizer Nero is dood. Vermoord. Maar daarmee komt geen eind aan alle ellende. Integendeel, het gaat van kwaad tot erger. Hele en halve keizers verdringen elkaar van de troon, burgeroorlogen en bloedige opstanden zaaien alom paniek, het Romeinse Rijk kraakt in zijn voegen. Zo slecht is het nog nooit gegaan. Dit inktzwarte beeld van Rome is te zien bij Publius Cornelius Tacitus (ca. 55-120) in zijn eerste grote geschiedwerk, de Historiën. Groots, elitair, verbijster...

Franz Junghuhn (1809-1864) was een onwaarschijnlijk veelzijdig geleerde die de natuur in haar totaliteit wilde begrijpen. Hij beschouwde haar als een organisme waarin geen enkel element op zichzelf kan bestaan, ook de mens niet. Junghuhn was een tijdgenoot van de beroemde vader van de ecologie Alexander von Humboldt (1769-1859), met wie hij correspondeerde, en die zijn werk bewonderde. Humboldt schreef onder meer: ‘Het deed me plezier u in levenden lijve te kunnen vertellen hoeveel ik van u...

De teerling is niet geworpen. Veertig jaar na haar dood keert Simone de Beauvoir terug, op verzoek van God nog wel. ‘De man heeft dringend behoefte aan emancipatie.’ Met die woorden is de Franse filosofe weer naar de aarde gestuurd. Haar opdracht is helder: maak de mensheid nogmaals duidelijk dat de vrouw niet inferieur is aan de man. Hoewel vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in alle cultuurhistorische overzichtswerken, blijkt zij bij nader inzien gedurende de gehele geschiedenis wel dege...

Wat is er spannend aan een stuk brood van vierduizend jaar oud? Of aan een paar potten verf die zijn achtergelaten bij de uitbarsting van Pompeii? Waarom zouden we ons druk maken om het verre verleden? Wat is het nut ervan?

Het leven, de kunst en de literatuur van het oude Griekenland en Italië hebben ons veel te bieden. De oudheid is niet het eigendom van oude witte mannen. Beard zet ons aan het denken over hoe we mensen die lang geleden leefden moeten begrijpen – van boze landheren en kno...

Toen Coen Simon zich vlak voor een schoolreünie de harde klap herinnerde die zijn leraar Duits hem op zijn dertiende gaf, besefte hij dat niet alleen de tik uit de pedagogiek is verdwenen, maar dat ook het kind zelf langzaam verdwijnt. Het kind, de recente uitvinding die pas sinds de verlichting zijn opvoeding en onderwijs op maat krijgt, neemt met hard tech in de hand inmiddels vooral zijn opvoeders de maat. Het algoritme heeft de discipline vervangen, en de influencer de pedagoog.

Ouders z...

De mens wordt ‘in de wereld geworpen’. Dat moment vormt het startpunt van de mens én van de filosofie. Vrijwel alle grote (mannelijke) denkers lijken het met elkaar eens: pas bij de geboorte, zodra een kind op zichzelf bestaat, begint het domein van de filosofie.Tijdens haar eerste zwangerschap ervoer Marie Lucassen hoe beperkt dat uitgangspunt is. In Uit het midden betoogt ze dat naast de biologische ook de filosofische oorsprong van de mens juist in de periode van zwangerschap ligt. He...

AI is hot, en het lijkt er niet op dat de opwinding en de onrust snel minder zullen worden. De nieuwste prestaties zullen nog verbluffender zijn dan die we al hebben gezien. Er is enthousiasme over de mogelijkheden die AI biedt bij het genezen van ziekten, het voorspellen van rampen en het makkelijker maken van het leven. En over het denkvermogen ervan. Tegelijk is er ook de angst dat AI slimmer zal worden dan wij, onze banen zal inpikken, ons leven zal beheersen of zelfs de hele mensheid vol...

In een tijd waar het de normaalste zaak van de wereld is dat vrouwen even serieus worden genomen als mannen, maar het tegelijkertijd niet meer vanzelfsprekend is dat vrouwen zelfbeschikkingsrechten hebben, is deze paradigmatische tekst minstens zo relevant als in de tijd en cultuur waarin ze werd geschreven.

Hélène Cixous, Frans filosoof, verbindt het vrouwelijke met het schrijven – de noodzaak om een eigen stem en poëtica te vinden – en met verlangen, schoonheid, angst en schaamte. Ze ...

Diodoros, een op Sicilië geboren Griek, begon in de eerste eeuw voor Christus aan een immens project: een wereldgeschiedenis schrijven van het begin van de wereld tot aan zijn eigen tijd. Dat kostte hem dertig jaar van zijn leven en leverde veertig boeken op. Uit de vijftien die daarvan zijn overgeleverd heeft classicus John Nagelkerken er vier gekozen voor deze vertaling. Een boek over Egypte, waar Diodoros enige jaren geleefd en rondgereisd heeft, en drie boeken over de Griekse wereld in d...