‘Wie niet in staat is deel te nemen in een gemeenschap, of daaraan geen behoefte heeft omdat hij zichzelf genoeg is, maakt geen deel uit van een polis, en is dus ofwel een beest of een god.’ De opmerking van Aristoteles (384-322 vC) is zijn politieke filosofie in een notendop. De mens is in zijn ogen niet alleen een verstandig, maar ook een politiek dier. Dat deze door hem ontdekte soort nog altijd springlevend is bewijst Het politieke dier. Zeven hedendaagse essayisten nemen Aristoteles’ ...

Gorgias (480-380 vC) is een van de grondleggers van de retorica. Hij was een rondtrekkend retoricus en filosoof, beroemd en berucht om zijn ingenieuze redeneringen en zijn elliptische en poëtische stijl. De macht van het woord is volgens Gorgias niet enkel toe te schrijven aan rationele argumentatie: ook het bespelen van gevoelens is van het grootste belang. Beheersing van verstand en gevoel is daarom de voorwaarde voor een effectieve retorische techniek.

Plato maakte hem tot prototype van d...

De ‘pionier van de wereld der gevoelens’ is hij genoemd, Jean-Jacques Rousseau (1712-1778), en ‘de prediker van de terugkeer naar de natuur’. Aan het einde van zijn leven neemt hij, schrijver en filosoof, zichzelf en de wereld een laatste maal de maat in zijn Rêveries du promeneur solitaire. Als een klassiek filosoof kiest hij als decor voor zijn overpeinzingen de vrije wandeling in lyrische landschappen om in voortdurende dialoog met zichzelf de rekening op te maken van zijn leven. ...

Giovanni Battista Vico (1668-1744) geeft in zijn rede De nostri temporis studiorum ratione (1709) een synthese van zijn filosofische, pedagogische en politieke inzichten. Hij waarschuwt hierin voor het kritiekloos aanvaarden van de moderne, cartesiaanse wetenschap en houdt een 'ouderwets' pleidooi voor een humanistisch geïnspireerd opvoedingsideaal. Vico toont zich sceptisch over de universele geldigheid van natuurwetenschappelijke verklaringen en relativeert de pretenties van wetenschappeli...

Aristoteles' Politica is een sleuteltekst in de geschiedenis van het westerse politieke denken, zowel van de politieke theorie als van de politieke praktijk. Het is een fundamenteel werk over de organisatie van het staatkundige verband en de plaats van de burger daarin. Aristoteles baseert zijn beschouwingen op uitvoerig onderzoek naar bestaande staatsinrichtingen, en formuleert op basis hiervan zijn scherpe kritiek op Plato's beide utopieën in Staat en Wetten.

In de Politica geeft Aristotele...

Aristoteles' traktaat over De ziel, De anima, is een van de weinige werken waarvan niemand wil betwisten dat het met recht tot de selecte canon van klassieke werken behoort, die iedere filosoof tot zich nemen moet. Dit traktaat gunt de lezer een blik op de op volle toeren werkende Aristoteles, die het schreef toen hij de ideeën die hij lang had voorbereid aan het oogsten was; elke zin opent een belangrijk nieuw perspectief, stelt een cruciale vraag of formuleert een kerngedachte.

De ziel is ...

Psychiaters, neurologen en klinisch psychologen ontmoeten patiënten die de onmogelijkste dingen geloven. Dat ze van glas zijn. Dat ze in de hand van hun afgezette arm nog steeds een kopje geklemd houden. Dat ze twee jaar geleden zijn verdronken. Dat ze via het stopcontact worden afgeluisterd. Dat ze Christus zijn. Napoleon. Dat ze hun overleden dierbare horen scharrelen in de keuken. De variatie is eindeloos – lijkt het. In werkelijkheid vormen wanen, fantoomervaringen en hallucinaties een...

Van politieke leiders verwachten we niet alleen dat ze een juist besluit kunnen nemen, maar ook dat zij ons inspireren – door hun publieke optredens, door hun politieke redevoeringen, en door de culturele waarden die ze vertolken. In Wees sterk. Wees vriendelijk bespreekt Hans de Bruijn de grote toespraken van vier krachtige vrouwen van onze tijd: twee progressieve en twee conservatieve politici. Hij laat zien op welke wijze Kaja Kallas, Alexandria Ocasio-Cortez, Angela Merkel en Jacinda Ar...

In Duitse mensen heeft de cultuurcriticus Walter Benjamin een reeks van 26 brieven bijeengebracht, uit de periode 1783-1883, verzameld uit een eeuw intensieve, intellectuele en persoonlijke correspondentie. De eerste uitgave van Deutsche Menschen. Eine Folge von Briefen verscheen in 1936 bij het Zwitserse Vita Nova Verlag. Met brieven van bekende namen als Goethe, Büchner, Kant, Hölderlin, Grimm, Lichtenberg en minder bekende als Seume, Keller, Voss, Liebig, Dieffenbach, Görres geeft Benja...