De Nederlandse samenleving verwacht van haar militairen dat zij op moreel verantwoorde wijze handelen. Dat is een terechte verwachting die tegelijk niet zo vanzelfsprekend en eenduidig is als het klinkt. De huidige militaire praktijk laat zien dat politieke opdrachten, sociale en culturele contexten, innovatieve technologieën en organisatiestructuren de militair in zijn of haar concrete situatie voor vragen en dilemma’s plaatst die ingrijpende consequenties kunnen hebben voor alle betrokke...

In Van Aristoteles tot algoritme behandelt Guido van der Knaap de (on)mogelijkheden van kunstmatige intelligentie tegen de achtergrond van de filosofische traditie.

Kunstmatige intelligentie is grotendeels het domein van technici en programmeurs en van grote bedrijven als Google. Ze wordt gebruikt in praktische toepassingen als gezichtsherkenning, vertaalmachines en schakende computers. Maar met de opkomst van kunstmatige intelligentie rijzen er ook fundamentele vragen. Kan een machine zonde...

Economie is een samenspel van mensen die vanuit hun eigenbelang handelen. Deze klassiek geworden opvatting geniet nog altijd populariteit. Toch heeft de economie niet altijd in het teken van eigenbelang gestaan. In de oudheid en middeleeuwen prevaleerde het beeld van de mens als een deugdzaam en op samenleven gericht wezen. Pas in de moderne tijd ontwikkelde zich een idee van economisch individualisme en verlicht eigenbelang.

In deze familiegeschiedenis van de homo economicus onderzoekt Joost...

In zijn beroemde studie over de kapitalistische samen­leving noemt Herbert Marcuse de moderne mens ‘een­dimensionaal’. Massamedia, reclame en management­denken scheppen een individu dat in de ban is van ‘valse verlangens’ naar goederen en bezit. Consumentisme heeft grote maatschappelijke gevolgen: het kritisch bewustzijn wordt lamgelegd, niemand droomt nog van een nieuwe wereld, maar van een nieuwe koelkast.Marcuse pleit voor de ‘grote weigering’: door zich bewust te worden van...

Een korte, heldere beschrijving van bewustzijn is

vrijwel onmogelijk te geven, maar we weten allemaal

hoe het ‘voelt’ om ons ergens van bewust te zijn. Hersenwetenschappers

en filosofen proberen dit raadsel

te ontrafelen door uit te zoeken hoe het bewustzijn

werkt en wat het precies doet.

Dit Elementaire Deeltje geeft een actueel overzicht

van de belangrijkste overwegingen, argumenten,

theorieën en experimenten over het bewustzijn. Kunnen

we ooit begrijpen hoe uit elektrische activiteit in

de grijze cellen van ons brein een rijke binnenwere...

Hannah Arendt (1906-1975) neemt in de geschiede­nis van de filosofie een unieke plaats in. Ze heeft de filosofie verrijkt met een nieuwe kijk op zowel het actieve als het contemplatieve leven en met een politieke theorie die draait om pluralisme en het vermogen om opnieuw te beginnen. Haar analyses over het totalitarisme, antisemitisme en het kwaad zijn in hun invloed haast ongeëvenaard.Op basis van haar belangrijkste werken en essays biedt dit Elementaire Deeltje een ingang in Arendts veel...

Socrates wordt wel de vader van de westerse filosofie genoemd, maar wat zijn precies zijn filosofische opvattingen? Hij staat bekend om zijn nederigheid, maar lezers vinden hem vaak arrogant en neerbuigend. We herhalen zijn bewering dat ‘het niet-onderzochte leven het leven niet waard is’, maar zetten geen stappen om een onderzocht leven te leiden. We weten dat hij veroordeeld werd tot de gifbeker omdat hij ‘de jeugd zou hebben gecorrumpeerd’, maar onderwijzen de hedendaagse jongeren ...

In 'Lof der onvolmaaktheid' pleit Gerbert van Loenen voor een diepgaander debat over euthanasie. Volgens Van Loenen biedt de media een oppervlakkige en eenzijdige blik op het debat over euthanasie.

In het huidige debat over euthanasie en hulp bij zelfdoding staan noties als zelfbeschikking en het vermijden van uitzichtloos en ondraaglijk lijden centraal. Daarmee wordt volgend Gerbert van Loenen voorbij gegaan aan belangrijke begrippen als verbondenheid en overgave. Hij vindt het mensbeeld in...

In Buen vivir inspireert Alberto Acosta je om na te denken over onze verhouding tot de natuur en elkaar, en over politieke bestuursvormen. Juist Ecuador, een van de kleinste Zuid-Amerikaanse landen, biedt een filosofie die van wereldbelang is. Die gaat over mensenrechten en een evenwichtige verdeling van rijkdom, maar ook over de rechten van de natuur.

'Waarom we de wereld niet rond kunnen krijgen' van Frank Meester is een filosofisch zelfhulpboek dat je helpt om met meer lichtheid in het leven te staan. Iedereen kent de situatie waarin je probeert consequent te zijn, maar tevergeefs. Frank Meester laat zien waarom dat ook niet anders kan. Er is altijd iets wat aan onze principes ontsnapt, hoe we ons best ook doen. Dat zullen we moeten accepteren. Het boek is bedoeld voor iedereen die het leven serieus neemt, maar niet te serieus.