De wortels van het denken reiken veel verder dan het Westen. Julian Baggini verkent hoe uiteenlopende culturen, van het boeddhisme in Azië en de oude wijsheden van de Aboriginal Australiërs tot de Afrikaanse ubuntu-filosofie en islamitische denkrichtingen, door de eeuwen heen hebben nagedacht over waarheid, geluk, rechtvaardigheid en identi­teit. Baggini laat zien hoe ons eigen denken is gevormd door deze kruisbestuiving van ideeën, en hoe een wereldwijder perspectief ons b...

Ancius Manlius Torquatus Severinus Boëthius (480-526) schreef De vertroosting van de filosofie (De consolatione philosophiae) in de kerkers in Pavia, in afwachting van de uitvoering van het doodvonnis wegens hoogverraad dat over hemwas uitgesproken. In de vijf boeken die het werk telt, behandelt hij belangwekkende filosofische kwesties als de rol van de fortuin, de mogelijkheid van het Godsbewijs en het probleem van de vrije wil.

De invloed van zijn werk was groot, wat blijkt uit het buiten...

Richard Rorty

Contingentie, ironie en solidariteit

Hoe kunnen we voor rechtvaardigheid (solidariteit) strijden als we geen beroep kunnen doen op absolute waarheid (contingentie) en wij dat ook beseffen (ironie)?

Dat is de centrale vraag uit deze dit standaardwerk (1989) van de Amerikaanse filosoof Richard Rorty (1931-2007). De vraag is nog steeds actueel. Kijk maar naar het debat over cultuurrelativisme versus "Verlichtingsfundamentalisme". Volgens Rorty heb je vaak meer aan romans dan aan f...

Wat er mis is met het atheïstisch fundamentalisme

De bekende theoloog Alister McGrath maakt korte metten met God als misvatting van Richard Dawkins. Een wereldwijde bestseller, maar gebaseerd op vooroordelen en onwetendheid over religie.

Met verve weerlegt McGrath de belangrijkste stellingen van Dawkins, bijvoorbeeld dat geloof kinderachtig en irrationeel is, dat de wetenschap God overbodig heeft gemaakt en dat religies tot geweld leiden.

Alleen, maar niet eenzaamMensen die alleen leven kunnen doorgaans op weinig waardering rekenen. Een solitair bestaan wordt als iets asociaals en sinisters voorgesteld. Waarom is dit eigenlijk zo in een tijd waarin autonomie, persoonlijke vrijheid en individualisme meer dan ooit worden toegejuicht? De Britse schrijfster Sara Maitland plaatst onze houding ten opzichte van eenzaamheid in historisch perspectief. Ze wijst ons op experimenten en strategieën waarmee we onze angst voor eenzaamheid k...

'Laten we er nu eens van uitgaan dat het leven de moeite waard is. Hoe moeten we het dan inrichten om er zo veel mogelijk geluk uit te halen?'

Zo formuleerde Schopenhauer in 1850 het thema van zijn boek. Een hoogst actuele vraag, gezien de talloze zelfhulpboeken die over ons worden uitgestort. Maar zelden kan een moderne publicatie tippen aan de diepte van Schopenhauers inzichten en de kwaliteit van zijn proza.

Ons geluk, zegt Schopenhauer is afhankelijk van wie je bent, wat je hebt, wat je v...

`Lang ben ik voor het woord 'ziel' teruggedeinsd. Zelden heb ik het in filosofische zin in de mond genomen. Eigenlijk begrijp ik niet wat me bezielde toen ik uitgerekend de verhouding tussen tijd en ziel als onderwerp voor dit essay voorstelde. En daar is het woord alweer gevallen. Wat me 'bezielde'. Daar glipt het op de eerste bladzijde van dit dagboek door mijn vingers heen, alsof het eens flink de draak wil steken met mijn schroom.

Tegen het decor van de Franse Bourgogne mijmert Joke J. H...

Het zijn wel de allergewoonste uitingen van de mens: lachen en wenen. Het kind begint met het laatste en het is een vooruitgang, een eerste teken van contact, wanneer er een lachje verschijnt. Heel het leven door blijven deze twee "spontane reacties" bestaan; zij lijken evenzo bij de mens te behoren als het blaffen bij de hond en het kwetteren bij de mus. Juist dit behoren bij de mens stelt ons bij verder nadenken voor een vraag, zelfs voor een reeks van vragen. De mens beschikt over tal van ...

In de armoede van het histroricisme levert Karl Popper felle kritiek op die denkers, die meenden dat de geschiedenis beheerst wordt door strenge wetten. Hij stelt dat door hen enorm veel ellende is aangericht. Op als belangrijkste argument tegen het in historicisme is, dat de invloed van de kennis - waarvan de ontwikkeling zelf onvoorstelbaar is - op de geschiedenis, deze laatste ook onvoorstelbaar maakt. Niet alleen bepaalde soorten marxisme, maar ook doomsday- profetiieën worden daarmee be...

De vraag naar de verhouding van mens en werkelijkheid vormt een van de centrale problemen van de menselijke bezinning. Het gaat hierbij om een vraag die steeds opnieuw wordt gesteld, en bij herhaling opduikt in de geschiedenis van de wijsbegeerte. Men kan er de uitdrukking in zien van de worsteling om werkelijkheidsgehalte, die niet uit het menselijk leven valt weg te denken. Daarom komt deze vraag niet alleen in de filosofie naar voren, maar ook in de wetenschap, kunst, sociale omgeving, dag...