Bestaat er een anima naturaliter historica, een geboren historicus? De Groningse historica Bunna Ebels meent van wel: de anima naturaliter historica leidt haar persoonlijk bestaan via een denkend organiseren van het verleden, dat van zichzelf maar ook vooral dat van anderen. En zo kijkt Ebels terug op haar eigen leven met geschiedenis. Conform de regels van de academische geschiedschrijving hanteert zij de vier stappen die voor ieder geschiedverhaal gelden: het vinden van een onderwerp, het o...

De laatmiddeleeuwse stad onderscheidde zich door eigen politieke-, sociaal-culturele en economische structuren die een enorme variatie van levens- en organisatievormen toelieten. De stadsmuren bakenden een organiek geheel af dat door de gehele stedelijke gemeenschap werd gedragen, maar dus telkens anders werd ingevuld. Daardoor trekken steeds weer nieuwe aspecten van de laatmiddeleeuwse stad de aandacht van historici. De bundel Stedelijk verleden in veelvoud is een product van deze fascinatie...

Mogen academische onderzoekers de industrie dienen? Die onverminderd actuele vraag werd aan het begin van de twintigste eeuw relevant. Het beeld van de universiteit als ivoren toren stamt van eind negentiende eeuw. Maar lang bleek het ideaal van 'zuivere' wetenschap, los van enig maatschappelijk nut, niet houdbaar. Wetenschappers voelden in toenemende mate de drang onderzoek te doen dat aansloot bij behoeftes uit de samenleving – niet in de laatste plaats door de opkomende industrie. Pim Hui...

Op 28 oktober 312 versloeg keizer Constantijn zijn tegenstander Maxentius bij de Milvische brug over de Tiber, net buiten de muren van Rome. Voorafgaande aan deze slag kreeg Constantijn zijn beroemde visioen van een kruis, vaak gezien als zijn motivatie om zich tot het christendom te bekeren. Het Edict van Milaan, dat Constantijn in 313 uitvaardigde, kondigde een algehele godsdienstvrijheid af en gaf christenen voor het eerst in hun geschiedenis de gelegenheid hun geloof in vrijheid te beoefe...

In Een handvol filosofen staan de filosofen centraal die sinds de oprichting van de Vrije Universiteit in 1880 aan deze instelling verbonden zijn geweest. Het gaat hierbij niet alleen om de inhoud van hun werk, maar ook om de personen zelf. Er waren filosofiedocenten die zich met de universiteit identificeerden en zich volledig konden ontplooien. Er waren er echter ook voor wie dit niet gold, die ge

Rijck van Prehn was de Nederlandse resident aan het hof van de soesoehoenan in Soerakarta op Java. Hij werd beschuldigd van omkoping en machtsmisbruik, die hij zou hebben uitgevoerd met hulp van tolk-vertaler Johannes Winter. Het tweetal stond terecht voor het Hooggerechtshof van Nederlands-Indië en werd schuldig bevonden. In deze extra uitgave van het rechtshistorisch tijdschrift Pro Memorie reconstrueert mr. Kees Briët deze zaak nauwgezet. Na een beschouwing over het Hooggerechtshof van N...

Al snel nadat het Speculum humanae salvationis werd geschreven, rond 1300, behoorde het tot de standaardwerken met typologische verklaring van de Bijbel. De verhalen uit het leven van Maria en Christus worden telkens geplaatst tegenover drie oudtestamentische verhalen om te laten zien hoe de komst van Christus was voorspeld in het Oude Testament. De tekst heeft een rijk illustratieprogramma met vier afbeeldingen per hoofdstuk en functioneerde als inspiratiebron voor predikers. In haar boek sc...

Felix Meritis, the remarkable 'Temple of Enlightenment', adorns the Amsterdam canals since 1788. The building accommodated the most ambitious attempt in the Netherlands for the integration of activities regarding literature, music, the visual arts, commerce, and the sciences. What so far went unnoticed is that, from the very start, Felix Meritis was also equipped with an astronomical and meteorological observatory. In fact, it was the first scientific observatory in the Netherlands designed f...

Op de vlucht voor de Pruisische Kulturkampf vestigden enkele Duitse broeders uit het Westerwaldse stadje Montabaur zich in 1875 in Nederland. Als Broeders van Barmhartigheid van St. Joannes de Deo werkten zij in de thuisverpleging. Op den duur bemanden zij tevens een aantal eigen ziekenhuizen, bejaardenoorden en verpleeghuizen en een instelling voor meervoudig gehandicapten: Kalorama. De broeders werkten onder meer in 's-Hertogenbosch, Amsterdam, Haarlem, Den Haag, Utrecht en Nijmegen. Zij wa...

Het Zuid-Afrika Huis in Amsterdam ontving een schrijfboek met de oudste beschrijving van de Afrikaner Voortrekkerrepubliek Natalia (1842). Het document vertelt over de Grote Trek, de strijd om vrijheid en de rol van Nederland. De missive van Frans Roos biedt unieke inzichten in deze geschiedenis. Dit boek duikt in het verleden en laat zien hoe herinneringen en gevolgen voortleven in het heden.