Giovanni Battista Vico (1668-1744) geeft in zijn rede De nostri temporis studiorum ratione (1709) een synthese van zijn filosofische, pedagogische en politieke inzichten. Hij waarschuwt hierin voor het kritiekloos aanvaarden van de moderne, cartesiaanse wetenschap en houdt een 'ouderwets' pleidooi voor een humanistisch geïnspireerd opvoedingsideaal. Vico toont zich sceptisch over de universele geldigheid van natuurwetenschappelijke verklaringen en relativeert de pretenties van wetenschappeli...

Kiezen en beslissen is een wezenlijk onderdeel van het menselijk leven, en het vermogen om juiste keuzes en beslissingen te nemen is een voorwaarde om goed te kunnen leven. Aan het maken van een keuze gaat de vorming van een oordeel vooraf. Maar hoe komt deze tot stand? De Retorica van Aristoteles behandelt dit cruciale deel van het menselijk bestaan in de ruime contekst van communicatie tussen mensen. Behalve het woord zelf spelen bij zijn analyse ook de spreker en het gehoor een rol. De cen...

Aristoteles' Poëtica is het oudste en het meest invloedrijke boek van de westerse literatuurtheorie, dat een alomvattend perspectief op de dichtkunst biedt. Aristoteles' opvattingen over uitbeelding, plot, eenheid, peripetie, karakter en katharsis zijn nog steeds actueel, relevant en leidend, en domineren nog altijd het denken over literatuur, film, tragedie en opera.

Waaraan moet dichtkunst, alle dichtkunst beantwoorden ? Dat is de vraag van waaruit Aristoteles in de Poëtica zijn betoog o...

Baruch de Spinoza (1632-1677) is de eigenzinnige doelbewuste en onverschrokken denker bij uitstek. De vader van de Verlichting is hij genoemd, een monument voor de vrijheid van denken. De Tractatus de intellectus emendatione, de verhandeling over de verbetering van het verstand en over de weg waarlangs dit het beste tot de ware kennis der dingen kan geraken, behoort tot Spinoza's vroege werken, evenwel pas verschenen na zijn dood in 1677, en onvoltooid gebleven. De Verhandeling is een toonbee...

Meer nog dan het veelgeprezen PASSAGE NAAR EUROPA leest LUUK VAN MIDDELAARS debuut POLITICIDE. DE MOORD OP DE POLITIEK IN DE FRANSE FILOSOFIE als 'een filosofische whodunnit'. De uit Rusland ge

OVER WOEDE & OVER CLEMENTIE zijn twee van de meest bestendige en invloedrijke politiek-didactische geschriften van de stoïcijnse filosoof Seneca (4 vC-65 nC), politieke mentor van de jeugdige keizer Nero (37-68 nC). Geschreven als een klassieke literair-filosofische, innerlijke dialoog maant Seneca zijn lezer tot kritisch zelfonderzoek. Wie naar zelfbeheersing, wijsheid en een rustig gemoed streeft, dient zijn karakter te oefenen, redeloze hartstochten en zinloze emoties te beheersen, en zij...

Het sublieme, een geschrift uit de eerste eeuw na Christus, toegeschreven aan Longinus, is een klassiek traktaat in de geschiedenis van de literaire theorie en kritiek. Het behandelt de middelen waarmee een auteur, spreker of kunstenaar de lezer, toehoorder of beschouwer door een sublieme, esthetische ervaring kan overtuigen en ontroeren. Het gaat bij Longinus in essentie om de weergave van de juiste gedachte in de juiste vorm.

Het sublieme begint als een kritische analyse van comtemporaine en...

Dante Alighieri's Pleidooi voor de eigen taal, de vertaling van De vulgari eloquentia (1303-1305), is zowel historisch als literair een buitengewoon belangwekkend traktaat. Dante geeft hierin een schets van de ontwikkeling van de natuurlijke talen uit één oerbron, het Hebreeuws dat in het Paradijs werd gesproken. Origineel is ook Dante's kritische behandeling van de verschillende Italiaanse dialecten uit zijn tijd. Hij verdedigt bovendien de autonomie van het Italiaans tegenover het ProvenÃ...

De Florentijnse jurist en historicus, diplomaat en politiek adviseur Francesco Guicciardini (1483-1540), afkomstig uit een kosmopolitisch handelsgeslacht, heeft een uiterst grillige en even interessante politieke carrière doorlopen in een opwindend historisch en cultureel tijdsgewricht. De Ricordi zijn de neerslag van zijn diplomatieke en politieke ervaringen, een catalogus van beschouwingen, die hun belang ontlenen aan Guicciardini's dubbele carrière, als deelnemer direct betrokken in een ...

"Een fantastische prestatie van Ard Posthuma: de gedichten worden door de prachtige vertaling, door de tweetalige presentatie en door de toegevoegde commentaar niet alleen toegankelijk voor wie ze niet kende. Wie Nietzsches poëzie al wel kende, wordt door deze uitgave opnieuw en sterker dan voorheen doordrongen van het belang en de kwaliteit ervan. Nietzsche streefde – minstens vanaf zijn jaren als student in de filologie – naar iets dat voorbij de discursieve taal ligt. Zijn poëzie is ...