De Franse edelman Michel Eyquem de Montaigne (1533-1592) besloot zich op achtendertigjarige leeftijd terug te trekken uit het openbare leven. Hij verschanste zich in een toren op zijn landgoed in de buurt van Bordeaux met het voornemen zichzelf zo oprecht mogelijk onder de loep te nemen. Hij dacht na en schreef, terwijl om hem heen de wereld gek werd en de hordes mensen elkaar vanwege hun godsdienst afslachtten. Montaigne wordt algemeen beschouwd als de vader van het essay. Nog altijd geldt h...

Ludwig Wittgenstein (1889-1951) geldt alom als een van de belangrijkste filosofen van de twintigste eeuw. Met een ongewone intensiteit stortte hij zich op filosofische problemen, waarover hij schreef in indringende, haast poëtische zinnen, vrij van jargon. Desondanks is zijn gedachtegoed berucht ingewikkeld, en wordt tot op de dag van vandaag gediscussieerd over de implicaties ervan. Wittgensteins Betekenis is een diepgravende inleiding in Wittgensteins denken en zijn analyses van betekenis,...

Pompeii, bedolven na een explosie van de Vesuvius in 79 n.Chr., blijft de belangrijkste bron voor onze kennis van de dagelijkse praktijk in het Romeinse Rijk. In dit opzienbarende boek reconstrueert Mary Beard het stedelijk leven aan de hand van de archeologische resten. Wat zeggen die over het leven toen, over seks en politiek, voedsel en religie, slavernij en geletterdheid? Pompeii staat vol verrassende details: het systeem van eenrichtingsverkeer, de verfpotten die door schilders zijn acht...

Nederland vormde in de zestiende eeuw met Erasmus de bakermat van het humanisme. Daarna is het sterk geëvolueerd, tot het wereldwijd gedeelde gedachtegoed van nu. De oudste omschrijving van umanista stamt uit de vijftiende eeuw: iemand met veel kennis van klassieke teksten. Vanaf de negentiende eeuw wordt dat vertaald als: iemand die zich in zijn wereldbeschouwing laat leiden door de oudheid en niet door het gezag van de kerk. De hedendaagse versie leunt sterk op het ideaal van vrijheid: om ...

Een prins doodt zijn vader en verwekt kinderen bij zijn moeder. Een meisje trotseert een bevel en begraaft haar gesneuvelde broer. Twee kinderen doden hun moeder, die hun vader heeft vermoord: Oidipous, Antigone en Elektra zijn wereldberoemd.Filoktetes wordt getroffen door een walgelijke ziekte en achtergelaten op een eenzaam eiland. Jaren later zoekt Odysseus hem op om hem over te halen het Griekse leger te redden. Aias wordt waanzinnig en pleegt zelfmoord.

Ida Gerhardt (1905-1997) was de grande dame van de Nederlandse poëzie. Maar ze is ook de schrijver van levendige teksten, die ze heeft uitgesproken bij prijsuitreikingen en presentaties van haar dichtbundels. Tijdens archiefonderzoek voor haar Gerhardt-biografie ontdekte Mieke Koenen fascinerende lezingen die de dichteres heeft gehouden, onder meer op scholen en voor een Zutphense kunstkring.

In Plant, mens, dier is een twintigtal teksten voor het eerst samengebracht. Uniek is de rede die Ge...

De mens lijdt onder het lot, al dan niet als gevolg is van zijn eigen gedrag. Hybris, de menselijke hoogmoed, is daarbij een kernbegrip. In een Griekse tragedie komt de held of heldin tot inzicht. En als het goed is heeft dat een louterend effect, ook op de toeschouwer, want catharsis is een vorm van emotionele zuivering. Aischylos wordt beschouwd als de ‘vader van de tragedie’. In de Griekse oudheid was hij een toneelvernieuwer en gaf hij zijn personages en zijn toeschouwers â€...

Een spookhuis in Athene, spannende besprekingen in de senaat, luxe landhuizen en de uitbarsting van de Vesuvius bij Pompeii. Heel verschillende thema’s die één ding gemeen hebben: ze worden kleurrijk beschreven in de brieven van Plinius. Gaius Plinius Caecilius Secundus, beter bekend als Plinius de Jongere, was een rijke Romein en senator uit de tijd van keizer Trajanus. Een man met een bevoorrecht leven, daarvan getuigen de negen bundels persoonlijke brieven die hij publiceerde. Vriendsc...

Artificiële Intelligentie (AI) is een wereldwijde hype. Maar is het goed voor je hersenen? En voor je lijf? Nee! Erik Scherder noemt AI daarom Afnemende Intelli­gentie. We zitten massaal voor een scherm, worden mentaal en fysiek steeds minder uitgedaagd – en we genieten ervan! We zijn liever lui dan moe. Moet dat niet andersom? Moeten we niet juist moeite blijven doen? Het antwoord is vol­mondig ja! Is het tij nog te keren? Van de oermens hebben we geleerd om efficiënt te zijn: eerst ee...

Het werk van Jankélévitch is ten onrechte nauwelijks in het Nederlands vertaald. In Frankrijk behoort hij tot de meest vooraanstaande filosofen van de vorige eeuw, mede dankzij denkers als Jacques Derrida en Emmanuel Lévinas. Internationaal worden zijn unieke, interdisciplinaire benadering van de filosofische hoofdvragen en zijn literaire stijl hoog aangeslagen.Le Pardon (Vergeving) verscheen in 1967 en is nog altijd een van Jankélévitch’ meest invloedrijke werken. Hij stelt daarin dat...