De aanval van Hamas op Israël van 7 oktober 2023 schokte de regio en de wereld. Voor Israëliërs resulteerde de aanval in een groot psychologisch trauma. Bij de militaire reactie, met bombardementen en een grondinvasie in Gaza, werden tienduizenden Palestijnen gedood en bijna twee miljoen mensen van huis en haard verdreven.Het Israëlisch-Palestijnse conflict stond in de jaren hiervoor in het Westen steeds minder in de belangstelling. Dat is in één klap veranderd. Historisch gezien is Isr...

Aantekeningen uit het ondergrondse is een voorloper van monumentale werken als Misdaad en straf en De gebroeders Karamazov en vormde een keerpunt in Dostojevski’s schrijverschap naar de meer politieke kant. In deze novelle volgen we de naamloze verteller van het verhaal, die gedesillusioneerd door de onderdrukking en corruptie van de maatschappij waarin hij leeft zich uit die maatschappij terugtrekt in het ondergrondse. Vereenzaamd broedt hij op dwarse ideeën – vóór de vrije wil, tegen...

Willem van Toorn, die al zijn werk vertaalde, vertelt aanstekelijk en tegelijk indringend over zijn kennismaking met het oeuvre van de tovenaar uit Praag. De lezer reist met hem mee op zoek naar de sporen van de grote schrijver, eerst in het communistische Praag en later in het ‘nieuwe’ Tsjechoslowakije en Tsjechië. Kafka komt tot leven als het gaat over zijn school- en studietijd, zijn relaties met zijn vrienden, zijn gevoel voor humor en zijn opvattingen over en beschrijvingen van vrou...

Vrij, tolerant, verlicht en gematigd. Al sinds de zeventiende eeuw zien Nederlanders zichzelf bij voorkeur als ondernemend en nuchter. Vrije burgers die zichzelf en een ander niet snel op een voetstuk plaatsen. In Uitverkoren leggen Janneke Stegeman en Saskia Pieterse dit chronisch positieve zelfbeeld op de snijtafel. Waar komt het beeld vandaan en vooral: hoe valt het te rijmen met vier eeuwen koloniale overheersing?

Janneke Stegeman en Saskia Pieterse verbinden in Uitverkoren op een verrasse...

In de zesde eeuw na Christus was keizer Justinianus gedurende vier decennia de initiator van opmerkelijke veranderingen in een tijdperk van geopolitieke dreigingen, klimaatverandering en pandemieën. Vanuit Constantinopel heroverden Justinianus’ legers verloren gebieden in Noordoost-Afrika en Zuidwest-Europa, maar deze militaire acties vormden slechts één onderdeel van de keizerlijke vernieuwing. Van zijn drastische herziening van de Romeinse wet tot zijn uitbundige bouwprojecten (waarond...

Is het feminisme een denkrichting, een levenshouding, een emancipatiebeweging, een tegencultuur, of alles tegelijk? In dit Elementair Deeltje beschrijft historica Els Kloek de lange geschiedenis van verzet tegen de ondergeschikte positie van vrouwen, in Nederland en daarbuiten. Van de middeleeuwse ‘strijd om de broek’ tot de ‘querelle des femmes’ en de ‘vrouwenquaestie’. En van de suffragettes en Dolle Mina’s tot intersectionaliteit en MeToo. Een geschiedenis die voert langs ver...

Enkele weken nadat de moeder van Didier Eribon noodgedwongen naar een verpleeghuis moest, overleed ze. De schok van de overgang was te groot geweest.Na haar dood hervatte Eribon de persoonlijke en sociologisch-filosofische verkenning die hij was begonnen in Terug naar Reims na de dood van zijn vader. Hij analyseert de aftakeling van zijn moeder, het schuldgevoel van haar kinderen en de belabberde situatie in verpleeghuizen. Maar ook blikt hij terug op haar leven als arbeidersvrouw met een lie...

In deze excellente roman beschrijft Marguerite Yourcenar het leven en de dood van een van de grote heersers van de oudheid. Keizer Hadrianus weet dat zijn dood ophanden is en overdenkt zijn verleden in een lange afscheidsbrief aan zijn toekomstige opvolger Marcus Aurelius. Hij beschrijft zijn aantreden, zijn militaire triomfen, zijn liefde voor poëzie en muziek en de filosofie die ten grondslag lag aan zijn machtige heerschappij. Herinneringen van Hadrianus getuigt van een buitengewoon gedet...

Immanuel Kant, de belangrijkste filosoof van de moderne tijd, werd driehonderd jaar geleden geboren maar zijn revolutionaire denken is nog steeds actueel. Kant verklaarde de oorsprong van ons planetenstelsel, kwam tot een nieuw fundament voor de metafysica en formuleerde de categorische imperatief. Hij was een pionier op het gebied van kosmopolitisme en het idee van menselijke waardigheid. Zijn denken heeft niet alleen de filosofie en de wetenschap gevormd, maar ook de Duitse grondwet en de V...

Beeldende kunst speelde in de geschiedenis vaak een cruciale rol als voortrekker van verandering. Ook nu nog. Kunst die tot voor kort weinig kans kreeg zich te tonen wordt geëxposeerd en vindt weerklank. Makers van over de hele wereld treden uit de schaduw en ándere thema’s dringen naar de voorgrond. Maar niet zonder slag of stoot. Sommige van de oude mastodonten proberen hun oude posities te behouden en verandering tegen te gaan. Bijvoorbeeld met het argument dat alleen ‘kwaliteit’ t...