Dit essay over humanisme en verlichting, ook in hun hedendaagse variant, vestigt de aandacht op het belang hiervoor van de Schotse filosoof, historicus en essayist David Hume (1711-1776).

Hume haalde zich meermaals het ongenoegen van zijn christelijke tijdgenoten op de hals, zeker met de essays die deel uitmaken van deze publicatie. Toch spraken de Fransen over hem als Le Bon David en kende Edinburgh al bij Humes leven een Saint David Street. 'Many a better man has been made a saint of before'...

Doorgaans situeert de mens de vrijheid in het hart van zijn conditie. Daarmee onderscheidt hij zich van het dier dat zich op onvrije wijze verhoudt tot de omgeving waarin het leeft. Maar is de vrijheid de alfa en omega van ons menselijk bestaan? Of zijn we, voordat we de vraag naar onszelf gesteld hebben, al getekend door een schatplichtigheid? Is er niet iets wat ons al heeft verplicht nog voor we een eerste woord spreken? En kunnen we ons van die verplichting ontdoen zonder ons van onszelf ...

Politieke onderdrukking en godsdienstige onverdraagzaamheid noodzaakten Comenius (1592-1670) zijn vaderland (Tsjechië) te ontvluchten. Ook in andere landen van Europa leefde hij als een opgejaagde vluchteling. In dit boekje bespreekt Comenius de vraag: als je geen vaderland meer hebt en je kerk op sterven na dood is, hoe kan een gelovige in dat geval leven, ja, zelfs kracht putten uit de hoop op een betere toekomst?

Tot en met 8-11-2021 geldt een intekenprijs op 'Afsluitend onwetenschappelijk naschrift'.

U betaalt dan slechts €49,90 in plaats van €59,90.

In 1846 publiceerde Søren Kierkegaard een ‘naschrift’ bij het twee jaar eerder verschenen 'Filosofische kruimels'. Dit werk, afkomstig van dezelfde pseudonieme schrijver Johannes Climacus, zou meteen ook zijn hele werkzaamheid als auteur ‘afsluiten’. Omdat het een felle kritiek leverde aan het adres van de filosofische systeembouwers en de ...

De wondere wereld van de atomen heeft de mensen al meer dan tweeduizend jaar gefascineerd. Reeds in de vijfde eeuw voor onze jaartelling formuleerde de Griekse filosoof Demokritos de stelling dat ons hele universum in feite bestond uit atomen en het lege. Deze atomen zijn ondeelbaar, oneindig in aantal en onzichtbaar voor het oog.

Ze kunnen zich echter voor ons geestesoog vertonen, zoals ook stofjes die in een donker vertrek onzichtbaar zijn, zichtbaar worden als er door een kier in het gordij...

Aan het begin van de jaartelling leefde in Alexandrië de joodse exegeet en filosoof Philo. Het was zijn levenstaak om de heilige boeken van de joden, met name de Torah, uit te leggen. Hij interpreteerde de boeken van Mozes op een filosofische manier en las ze met een platoonse bril. Zijn platoonse blik is ook duidelijk aanwezig in het hier vertaalde werk 'De schepping van de wereld', waarin hij de eerste drie hoofdstukken van Genesis uitlegt.

Aspecten van Philo’s exegese zijn door christe...

Het hoofdstuk over zelfbewustzijn als begeerte in Hegels Phänomenologie des Geistes bevat drie opmerkelijke gedachten. Het zelfbewustzijn heeft als noodzakelijk objectief correlaat het leven, het manifesteert zich allereerst als begeerte en deze begeerte vindt pas bevrediging in de relatie tot een ander zelfbewustzijn. De gedachtegang die hier ontwikkeld wordt, stelt vragen aan de orde die in de hedendaagse biologie, psychologie en wijsgerige antropologie nog steeds leven.

In dit boekje is de...

Vertaling: Frits FlorinEindredactie: Johan Taels & Karl VerstryngeNawoord: Paul CruysberghsIn Johannes Climacus ofwel Men moet aan alles twijfelen tracht Kierkegaard op een zo consequent mogelijke wijze te voldoen aan de filosofische eis van zijn tijd: 'er moet aan alles getwijfeld worden'. Juist omdat hij een existentiële twijfelaar is, die doet wat hij zegt, wordt zijn levensverhaal een satire op de abstract-speculatieve twijfel van zijn Hegeliaans geïnspireerde tijdgenoten. Twee jaar lat...

In 1844 publiceerde Kierkegaard, alias Nicolaus Notabene, samen met 'Het begrip angst' een verzameling van acht voorwoorden tot onbestaande boeken, voorafgegaan door een voorwoord. In die voorwoorden richt de schrijver zijn pijlen hoofdzakelijk op de Deense cultuurpaus Johan Ludvig Heiberg. De Deense denker en cultuurcriticus Georg Brandes, tevens Kierkegaards eerste biograaf, beschouwt het boekje als "één van de leukste en geestigste onder alle kleine plagerige boeken die ooit in het Deens...

Aan het begin van de twaalfde eeuw beginnen Heloïse en Abelard een heftige en berucht geworden verhouding. Zij is een ontwikkelde vrouw uit Parijs, hij de beroemdste filosoof van zijn tijd. Na de rampzalige afloop van hun affaire komen beiden in een klooster terecht, waar ze ruim twaalf jaar later op de geschiedenis terugblikken in een aangrijpende reeks brieven. Heloïse doet een emotioneel appel op Abelard, maar wanneer dat zinloos blijkt legt ze zichzelf het zwijgen op en verschuift ze de...