'De kleine Johannes' is een sprookjesachtige ontwikkelingsroman met als kern de onvolkomenheid van de wereld en de drang van de mens naar het ideaal: de oorsprong van alle vooruitgang en grootse daden; een volkomen ideaal kan op aarde echter niet verwezenlijkt worden. 'De kleine Johannes' is een klein maar goed doordacht en in prachtige vorm geschreven pleidooi voor handhaving van het spiritualisme tegen het idealisme en materialisme.

Frederik van Eeden (1860-1932) was arts, psychiater, roman...

Zoals heden ten dage van jihadistisch en rechts-extremistisch terrorisme, hing in het fin de siècle voortdurend de dreiging van gewelddadig anarchisme in de lucht.

In de roman De dromers (1900) beschrijft Maurits Wagenvoort de wederwaardigheden en het gevoelsleven van Hugo de Vos, een jonge socialist die om een gevangenisstraf in Nederland te ontlopen de wijk heeft genomen naar Parijs. Door de omgang met allerlei kleurrijke en idealistische figuren en door de armoede en onrechtvaardigheid di...

Betsy den Ekster is een ongelukkig getrouwde, mooie jonge vrouw die haar man uit de weg laat ruimen om een beter huwelijk te kunnen doen en met behulp van goena-goena, of de stille kracht, probeert een keurige, in hoog aanzien staande, gelukkig getrouwde notaris in haar netten te strikken en zodoende bijna een gelukkig gezin te gronde richt.

In de met energie geschreven roman Goena-goena geeft P.A. Daum (1850-1898) zonder opsmuk een haarscherp en kleurig beeld van het koloniale leven aan het e...

Marcellus Emants (1848-1923) is een van de weinige voorbeelden van het naturalisme in de Nederlandse literatuur en wordt gezien als voorloper van de Tachtigers. Hij deelt de visie op de autonomie van de kunst van de Tachtigers maar blijft buiten deze stroming omdat hij zich niet aangetrokken voelt tot hun uitbundige taalgebruik. Dit laatste draagt er toe bij dat Emants werk ook nu nog goed leesbaar is, in tegenstelling tot dat van veel van zijn tijdgenoten.

De novelle Een avontuur gaat over ee...

De intens aangrijpende en hevig aandoenlijke roman 'Pijpelijntjes' over de homo-erotische vriendschap tussen de studenten Sam en Joop, die in de Amsterdamse buurt de Pijp wonen, was meteen bij verschijnen in 1904 al in opspraak. De auteur Jacob Israël de Haan (1881-1924) beschreef deze homoseksuele relatie zonder omhaal, alsof er in die tijd totaal geen taboe op homoseksualiteit rustte, alsof het toen al de normaalste zaak van de wereld was. Deze naïviteit kost De Haan zijn baan als onderwi...

De indringende psychologisch-realistische familieroman 'Van oude menschen, de dingen, die voorbij gaan...' is voor het eerst gepubliceerd in afleveringen van 'Groot Nederland' in 1905, de eerste boekuitgave verscheen in 1906. Indertijd werd de roman door de kritiek niet al te enthousiast ontvangen maar heden ten dage wordt de roman gezien als een onbetwist hoogtepunt in het oeuvre van Couperus en staat het hoog genoteerd in de Nederlandse literaire canon.

Louis Couperus (1863-1923) wordt door ...

'Een zwerver verliefd' van Arthur van Schendel (1874-1946) is een meesterwerk van vloeiend ritmisch, poëtisch proza en een parel van de Nederlandse neoromantische literatuur. De roman speelt in de late middeleeuwen en gaat over de zwerver Tamalone, die een stille, noodlottige liefde opvat voor Mevena, die zelf verliefd is op de soldaat Rogier, die weer een vriend is van de zwerver.

Multatuli (Latijn voor 'ik heb veel (leed) gedragen') is het pseudoniem van Eduard Douwes Dekker (1820-1887). Hij is een van de grootste schrijvers in de Nederlandse letteren wiens werk dankzij de frisse stijl het werk van zijn tijdgenoten met gemak overschaduwt.

Max Havelaar (1860) is een gedeeltelijk autobiografische roman over de mislukte poging van een ambtenaar in het voormalig Nederlands-Indië om iets te doen aan de uitwassen van het kolonialisme, zoals machtsmisbruik en corruptie. Mu...

Laat ik u nu eens vertellen van mijn boek 'Een nagelaten bekentenis'. Dat is de geschiedenis van een dégénéré, die eindigt met zijn vrouw te vermoorden. Het begint met de woorden: 'ik heb mijn vrouw vermoord', en dan ontwikkelt hij zijn levensgeschiedenis: hoe hij tot die daad is gekomen. Het boek is goed gerecenseerd, maar het publiek vindt het verschrikkelijk, afschuwelijk, dat weet ik wel.En nu kunt u niet wéten; hòeveel brieven ik heb gekregen van menschen die zeggen: ik ben net zoo...

'Het wassende water' is zonder meer de bekendste roman van Herman de Man (1898-1946). Deze nog steeds toegankelijke oer-Hollandse klassieker gaat over het leven vol plichtsbesef en zelfopoffering van de boerenzoon Gieljan Beijen in de Lopikerwaard aan het eind van de 19e eeuw.