Met Het Dwaallicht (1946) zou Willem Elsschot zijn geestelijke of zelfs literaire testament hebben geschreven. In de vele beschouwingen over de novelle wordt steevast gewezen op het symbolische einde van het verhaal, waarin Frans Laarmans en zijn 'drie zwartjes' tot de conclusie moeten komen dat hun zoektocht naar de mysterieuze Maria Van Dam op niets uitloopt: 'Zij is als een beeld dat men in 't water ziet. Als men het grijpen wil is er niets. Of zooals de lichten in het moeras. Men kan ze n...

De Verlossing (1921) is het tragikomische verhaal over de strijd tussen de socialistische vrijdenker Pol van Domburg en een plaatselijke pastoor. Van Domburg heeft zich met zijn vrouw in het gehucht Groendal gevestigd, waar hij als enige timmerman en winkelier goede zaken doet, vooral omdat hij zijn arme dorpsgenoten op ongenadige en gewiekste wijze weet te overdonderen. In de boerengemeenschap is Van Domburg de enige die boeken leest, waardoor hij ‘waarachtig aan het ’t bestaan van Godâ€...

De korte fatalistische roman Noodlot gaat over twee geliefden die elkaar door het noodlot hebben gevonden en door datzelfde noodlot naar de afgrond worden gedreven, maar uiteindelijk ook bevrijding vinden. Noodlot verscheen voor het eerst in 1890 in De Gids. Het zou eigenlijk voor het eerst verschijnen als premie-uitgave van Het nieuws van den dag. De redactie van deze krant echter vond het verhaal te akelig voor hun abonnees. Hier was Couperus het eigenlijk wel mee eens. In Noodlot analyseer...