In 1951 maakte de Poolse schrijver Tadeusz Borowski, 28 jaar oud, een einde aan zijn leven. Hij liet een uitzonderlijk oeuvre na, waarin hij zijn oorlogs- en kampervaringen verwerkte.

In 1943 werd hij op 20-jarige leeftijd als niet-Joodse Poolse verzetsstrijder gedeporteerd naar Auschwitz, vervolgens in 1944 naar Dachau. Zijn geliefde Maria, die al eerder was opgepakt, vond hij na de oorlog terug. Drie dagen voordat hij stierf door het gas, werd hun kind geboren. Zijn harde, nietsontziende ka...

In het gezin waarin Robin opgroeit, een vrijgevochten gezin van beeldend kunstenaars, eist haar vader alle aandacht op. Het ene moment is alles mogelijk, het andere moment krijgt hij een psychose en verdwijnt voor langere tijd. Pas wanneer ze zelf de controle dreigt te verliezen en ze de problemen én de liefdevolle band reconstrueert, ontdekt ze dat haar moeder een belangrijke gebeurtenis verzweeg – om haar niet op te zadelen met twéé psychisch belaste ouders.

Robin vraagt zich af: is ge...

Een mogelijk begin van veel is een ontmoeting met 29 dichters in woord en beeld. Een poging vat te krijgen op het wonderlijke proces van het dichten. Portretten dicht op de huid, gesprekken over het schaamteloos gebruik van rijm, ziek worden van een komma en uitrusten in een gedicht. Over klauwen en stinkveren, eerzucht en gretigheid, over glimpen van een nieuwe taal en de bodem van je blik. In Een mogelijk begin van veel weerklinkt een veelstemmig geluid uit het hedendaagse poëzielandschap....

Met een van de eerste deportatietransporten uit Slowakije kwam Filip Müller in april 1942 in Auschwitz. Hij werd gedwongen om als lid van het Sonderkommando in de gaskamers en crematoria te werken. Bij wijze van hoge uitzondering heeft hij dat bijna drie jaar vol kunnen houden: de meeste leden van het Sonderkommando werden na drie maanden omgebracht. Müller, die door ziekte werd geplaagd en van zelfmoord weerhouden, overleefde niet alleen het kamp, maar ook de dodenmars in januari 1945, om ...

Christa Meindersma is zesentwintig als Chinese soldaten haar tijdens een vreedzame betoging in Lhasa beschieten. Met twee kogelgaten in haar lichaam wordt ze naar een ziekenhuis gebracht. Daar wordt het pas echt eng: is de operatie bedoeld om haar leven te redden of wil men haar, de ongewenste westerling, juist laten sterven in een hospitaalbed? Ze overleeft.Deze gebeurtenis bepaalt haar levenslange verbondenheid met de Tibetanen en de Dalai Lama. In De rode kogel vertelt Meindersma over de T...

Wat gebeurt er als een Vlaming zich in het meest besloten en orthodoxe vissersdorp van de Nederlandse Biblebelt vestigt?

Op amper twee uur rijden van Vlaanderen ligt een Nederlands dorp dat uit de tijd gevallen lijkt: geen Nederlander, laat staan een Belg, begrijpt wat de mensen daar drijft. Urk, een voormalig eiland in de Zuiderzee (nu onderdeel van Flevoland aan het IJsselmeer), in het noorden van Nederland, is een schijnbaar gesloten en wantrouwige gemeenschap, die voornamelijk leeft van d...

Sinds de val van de Muur lijkt links in Europa het noorden kwijt. In het strijdperk der ideeën hebben vrijheid, gelijkheid en vooruitgang plaats geruimd voor een nieuwe drie-eenheid: gender, identiteit en ras. Jarenlang werd gevochten voor het proletariaat, de derde wereld en de verworpenen der aarde. Het neofeminisme, het antiracisme en het dekolonialisme hebben dat allemaal veranderd, stelt Pascal Bruckner, en duiden alle drie dezelfde schuldige aan voor al wat fout gaat in de wereld: ...

Tussen 1989 en 1991 doorkruiste de Poolse journalist en schrijver Ryszard Kapuściński het onmetelijke ‘Imperium’ van de uiteenvallende Sovjet-Unie. Hij legde meer dan 60.000 kilometer af en schreef er het boek Imperium over. Eind 2021 vatte de Poolse schrijfster Maja Wolny het plan op om de reis van Kapuściński grotendeels over te doen. Ze reisde naar Siberië, maar na de Russische invasie in Oekraïne ook naar Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland. Haar ontmoetingen m...

Klimaat, energie, biotechnologie, data, kunstmatige intelligentie, ongelijkheid, geopolitiek en migratie. Iedereen ervaart dagelijks hoe abstracte veranderingen onze levens raken en onze kansen beïnvloeden. Technologie is tot in onze vezels doorgedrongen, klimaatverandering is grenzeloos en ons lot is vervlochten met dat van heel veel anderen. Hoe houden we grip op die wereld? Hoe voelen we ons er thuis? En welke rol kunnen onafhankelijke media daarbij spelen? De toekomstverkenners van VPRO ...