In 2023 vieren we dat volksschrijver Gerard Reve honderd jaar geleden is geboren. Alle reden om de donkere eindejaarsdagen te verlichten met een filosofisch boek over Reves hoofdwerk, De Avonden.

Filosoof (en reviaan) Mathieu Berteloot filtert een tiental filosofische vragen uit De Avonden, en beantwoordt ze in de vorm van een essay. Aan het eind van ‘We zijn vanmiddag ongewoon diepzinnig’ ben je niet alleen Reve meer gaan waarderen, maar heb je ook nagedacht over belangrijke vragen als '...

Toen de Japanners tijdens de tweede wereldoorlog Nederlandsch-Indië binnenvielen was ik ruim één jaar oud. Al snel verhuisden wij naar de Japanse interneringskampen waar ik, tot en met mijn vijfde jaar, heb geleefd achter het prikkeldraad. Tijdens deze “vormende” jaren kende ik geen vrijheid, wel geweld en honger. Onbewust hebben deze ervaringen hun sporen achtergelaten en worstel ik met één vraag die altijd weer terugkomt : “waarom dit bestaan en wat is het leven ?”

In dit boek ...

Ter gelegenheid van het 125-jarige bestaan van het natuurwetenschappelijke tijdschrift Science had de redactie in 2005 een lijst opgesteld van de belangrijkste problemen in de wereld van de komende jaren tot 2030. In de top-25 van deze lijst staat de vraag: “Will Malthus Continue to Be Wrong?” Want de omvang van de wereld-bevolking was sinds de publicatie van het Rapport van de Club van Rome (1972) met 67% toegenomen tot 6,43 mld. mensen (2004).

Intussen is duidelijk geworden dat de econo...

Onzichtbaarheid, onkenbaarheid, ongrijpbaarheid…

Het zijn verwante begrippen die naar de mening van de auteur van toepassing zijn op de complexe wereld waarin we leven en welke in ons leeft. Weliswaar zijn we met behulp van onze geest, de techniek en de wetenschap steeds beter in staat meer grip te krijgen op de werkelijkheid, maar uiteindelijk moeten we erkennen dat met de groei van de economie, van de wetenschappelijke inzichten en van de technische vooruitgang de problemen navenant toene...

We beleven een wooncrisis, een klimaatcrisis, een coronacrisis, een politieke crisis. Maar wat is dat eigenlijk, in tijden van crisis leven? Wat zijn de kenmerken van een cultuur in crisis? Raken we in een crisis van onszelf vervreemd, of komen we juist tot zelfinkeer?

Voor antwoorden kunnen we terecht bij de crisisfilosoof Jose Ortega y Gasset (1883-1955). Zijn filosofie laat zien wat het leven in crisis typisch menselijk maakt. In Het leven als schipbreuk legt Ortega y Gasset-kenner Onno Zi...

De broers Joel en Ethan Coen zijn absurdisten bij uitstek. Geen andere filmmaker weet de duistere kanten van de mens zo goed te contrasteren met diens gestuntel. Hun personages nestelen zich in je brein; denk aan The Dude in The Big Lebowski of aan Anton Chigurh, de nietsontziende moordenaar in No Country for Old Men.

Met bijdragen van Bart Engelen, Thomas Nys, Patrick Delaere en Tim De Mey.

Ezelsoren bundelt een selectie van essays, opiniestukken en artikelen die Johan Braeckman de voorbije twee decennia schreef voor kranten, tijdschriften en vakbladen. De keuze weerspiegelt zijn belangrijkste interesses: religie, wetenschap, kritisch denken, irrationalisme, Darwin, evolutie, en de aloude vraag wat het goede leven inhoudt, zowel individueel als maatschappelijk.

De teksten typeren de intellectuele en morele ingesteldheid van de auteur: ze streven naar helderheid en objectiviteit...

In de Daendelslezing van 2022 tackelt Dorothee Sturkenboom de moderne boreale ideologie door de voorgeschiedenis daarvan te onderzoeken. Inzoomend op de late achttiende eeuw, legt ze haar vinger op de zwakke plekken van het noordelijke superioriteitsdenken.

De late achttiende eeuw was een periode waarin Nederlandse intellectuelen zich – net als nu – grote zorgen maakten over de staat van het land en zich afvroegen wat er nog resteerde van de eigen nationale identiteit. En net als nu zocht...

Het gedachtegoed van de Italiaanse denker en communist Antonio Gramsci is – volgens een ironische speling van het lot – bon ton geworden in het rechtse politieke discours in Vlaanderen en Europa. Om macht te verwerven moet je de ideologische ideeënstrijd winnen. Wie instemming verwerft met een manier van kijken, verwerft hegemonie. Gramsci lezen keert terug naar de bron en plaatst de oorsprong en de evolutie van het hegemoniebegrip van de politicus en filosoof in historische context.

Hoe...

Met een voorwoord van Martin Sommer

Is onze rechtsstaat nog een gezagsvolle orde? Of verandert deze sluipenderwijs in een machtsorde? Achter de opbouw van onze democratische rechtsstaat, met algemeen geldende waarden en grondrechten, is het burgerschap een drijvende kracht geweest. Burgerschap brengt niet alleen rechten, maar ook plichten en een verantwoordelijkheid voor het algemeen belang met zich mee. Al geruime tijd loopt de betrokkenheid van de burger bij de representatieve democratie ec...