De coronapandemie maakte ruw en abrupt een einde aan een lange periode van optimisme over menselijke mogelijkheden, hier en in andere landen. Toch is het niet de enige crisis die urgente veranderingen in ons denken en handelen vereist. Al veel langer wordt gewaarschuwd voor de gevolgen van de klimaatverandering en extreme ongelijkheden, maar zonder toereikend effect. Hoe komt het dat zulke brandende kwesties niet genoeg doorklinken in de democratische besluitvorming? Dat is niet alleen een vr...

Vooraanstaande filosofe verkondigt nieuw geluid in de discussie over het antropoceen: De natuur blijft!

In het antropoceen stelt de mens zichzelf centraal en probeert hij de wereld op grote schaal te beheersen. De natuur wordt gereduceerd tot instrument en verliest haar intrinsieke waarde. Virginie Maris pleit voor een herwaardering van de natuur in haar radicale anders-zijn. Tegenover de platte, grenzeloze wereld van het antropoceen stelt Virginie Maris ‘het wilde deel van de wereld’.

H...

De mens heeft altijd verlangd naar ‘meer’. Vroeger kwam dit vooral tot uiting in de grote verhalen van godsdienst, politiek en vooruitgang. Deze grote verhalen zijn inmiddels ontmanteld, maar het verlangen blijft onverminderd bepalend voor de hedendaagse mens in een seculiere en individualistische samenleving. Sterker nog: het is wezenlijk voor wie we zijn en wat we doen. Wij worden gedreven door verlangens waarop wij meestal geen zicht hebben, en creëren onbewust allerlei kleine mythes ...

De middeleeuwse denker Ghazali is een inspiratiebron voor miljoenen moslims, maar zijn naam duikt ook op andere plekken op: in de boeken van Salman Rushdie, het manifest van Anders Breivik, bij filosofen als Bertrand Russell, en in het populairwetenschappelijke werk van Neil deGrasse Tyson. Aan belangstelling dus geen gebrek, maar Ghazali wordt steevast geportretteerd als degene die eigenhandig het islamitische vrije denken de nek omdraaide.

Wie was Ghazali? En heeft hij inderdaad het einde i...

Weinig boeken hebben zo’n helder stempel op de moderne cultuur gedrukt als Kants drie Kritieken. De denkers die de spreekbuis van onze tijd zijn, van Schopenhauer en Heidegger tot Derrida en Neiman, bevestigen het: met Kants Kritieken is ons denken pas echt modern geworden.

In de Kritiek van de zuivere rede (1787) had Kant de mogelijkheid van de menselijke kennis onderzocht. Hij kwam tot de slotsom dat die beperkt blijft tot het domein van de zintuiglijke ervaring, en dat we niets kunnen w...

Totaliteit en oneindigheid is het meesterwerk vande Frans-Joodse filosoof Emmanuel Levinas (1906-1995). Het boek verscheen in 1961 en groeide spoedig uit tot een van de meest invloedrijke werken van de naoorlogse filosofie, waarin het denken over ethiek een nieuwe wending krijgt.

Levinas laat in Totaliteit en oneindigheid zien waarom de ethiek niet afhankelijk is van de mens als handelend ‘ik’, maar van de ontmoeting met de ander, de medemens, die als het ware intervenieert in mijn leven....

De menselijke conditie is het hoofdwerk van Hannah Arendt. Zij geeft in dit boek een originele analyse van de vita activa van de mens. Arendt maakt onderscheid tussen drie fundamentele menselijke activiteiten: arbeiden (verbonden met het biologische proces van het lichaam), werken (verbonden met het niet-natuurlijke deel van het bestaan) en handelen (verbonden met de interactie tussen mensen). Het zijn activiteiten die elk een eigen waarde hebben voor het mens-zijn. Met haar historische analy...

Dit ‘Zelfdenkboek’ van Manon Duintjer en Marlies Visser gaat over liefde en vriendschap. Antwoorden op filosofische vragen daarover noteer je in dit boekje. Daarna kun je eigen ideeën vergelijken met die van bekende filosofen, om uiteindelijk dieper inzicht te krijgen. Duintjer en Visser baseerden dit ‘Zelfdenkboek’ op het succesvolle spel Nomizo. In het spel bekijken mensen gezamenlijk verschillende kanten van filosofische onderwerpen, met het zelfdenkboek kan de lezer dit zelf doen.

MET EEN VOORWOORD VAN YUVAL NOAH HARARI

Simone de Beauvoir [1908-1986] geldt als de belangrijkste schrijfster, filosofe en feministe van de moderne tijd. Haar prachtige «Pleidooi voor een moraal der dubbelzinnigheid», een gepassioneerd vertoog over de ethiek van het existentialisme, wordt gerekend tot haar hoofdwerken en heeft grote invloed gehad op de wijze waarop tegenwoordig wordt gedacht over begrippen als «vrijheid», «zichzelf zijn» en «menselijke autonomie».

Beauvoir werd te Parijs geboren als dochter van ouders die ...