‘Wie niet in staat is deel te nemen in een gemeenschap, of daaraan geen behoefte heeft omdat hij zichzelf genoeg is, maakt geen deel uit van een polis, en is dus ofwel een beest of een god.’ De opmerking van Aristoteles (384-322 vC) is zijn politieke filosofie in een notendop. De mens is in zijn ogen niet alleen een verstandig, maar ook een politiek dier. Dat deze door hem ontdekte soort nog altijd springlevend is bewijst Het politieke dier. Zeven hedendaagse essayisten nemen Aristoteles’ ...

Gorgias (480-380 vC) is een van de grondleggers van de retorica. Hij was een rondtrekkend retoricus en filosoof, beroemd en berucht om zijn ingenieuze redeneringen en zijn elliptische en poëtische stijl. De macht van het woord is volgens Gorgias niet enkel toe te schrijven aan rationele argumentatie: ook het bespelen van gevoelens is van het grootste belang. Beheersing van verstand en gevoel is daarom de voorwaarde voor een effectieve retorische techniek.

Plato maakte hem tot prototype van d...

De ‘pionier van de wereld der gevoelens’ is hij genoemd, Jean-Jacques Rousseau (1712-1778), en ‘de prediker van de terugkeer naar de natuur’. Aan het einde van zijn leven neemt hij, schrijver en filosoof, zichzelf en de wereld een laatste maal de maat in zijn Rêveries du promeneur solitaire. Als een klassiek filosoof kiest hij als decor voor zijn overpeinzingen de vrije wandeling in lyrische landschappen om in voortdurende dialoog met zichzelf de rekening op te maken van zijn leven. ...

Pythagoras, wetenschap en spiritualiteitTegenwoordig staat Pythagoras vooral bekend als de grondlegger van de exacte wetenschappen: a2 + b2 = c2. Misschien weet deze of gene ook nog over Pythagoras te melden, dat hij de harmonie van de sferen kon horen. Bijna niemand die zich daarbij iets concreets kan voorstellen, maar er schijnt iets geheimzinnigs te zijn aan dit vermogen, iets wat een eerbiedig ontzag opwekt. En door de eeuwen zijn de Carmina aurea, zijn 'Gulden Verzen', bewaard en talloze...

Ruimte, Tijd en Kennis

Ruimte, Tijd en Kennis geeft een visionair en kosmologisch inzicht in de essentie van ons bestaan. Deze nieuwe visie vormt een synthese tussen religieuze tradities, meditatie, filosofie, moderne fysica en psychologie. Maar behalve een theoretische benadering bevat het ook de uitdaging om onze eigen grenzen en beperkingen te openen voor een ruimer perspectief op de werkelijkheid. Vijfendertig praktische oefeningen maken het mogelijk om Ruimte, Tijd en Kennis zelf te erva...

In de Maior-serie wordt het verzamelde werk van de Griekse schrijver Plutarchus (46-120 n.C.) uitgegeven, bestaande uit Moralia en Biografieën. Dit eerste deel van de Moralia bevat geschriften die gericht zijn tegen de Stoa en het Epicurisme.

Het werk biedt een schat aan informatie over Stoa en Epicurisme en geeft vele citaten uit verloren werken van o.a. Epicurus, Chrysippos, Zeno en andere filosofen. Plutarchus is naast een praktisch filosoof ook een goede verteller en literator, wiens hum...

Spreken doen we er nauwelijks over en ook zelden kennen we hun namen. Lang heeft de filosofie geen oog gehad voor de flora, haar over het hoofd gezien; zelfs de biologie, toch de kunde bij uitstek die planten omvat, beschouwt ze louter als versiering van de boom des levens. En toch: planten begiftigen de aarde met de mogelijkheid van leven; produceren de atmosfeer ons allen zo dierbaar; zijn de oorsprong van de zuurstof die ons bezielt. Planten belichamen de meest directe, elementaire verbind...

We kennen allemaal films die ons aan het denken zetten. Dat is geen toeval: menig regisseur fundeert zijn of haar films met filosofisch gedachtegoed.

In de nieuwe reeks ‘Denken in het donker’ beschrijven filosofen vanuit verschillende invalshoeken de filosofie van een regisseur en diens films. Je maakt in elk boek kennis met de onderliggende ideeën, aannames en wereldbeelden van een regisseur. Zo steek je zowel iets op over het filmische oeuvre van de regisseur als over filosofische vraa...

Word je van lezen een beter mens?

Misschien wel. Wegpiraten en vandalen werden door rechters al veroordeeld tot het lezen van romans. De daders zouden door de verhalen tot nieuwe inzichten moeten komen. En zo tot ander gedrag.

Maar welke inzichten dan? Kun je die vergelijken met de kennis die de wetenschap levert? En waarom zou net de kennis opgebouwd via het lezen van literatuur van mij een moreel beter mens maken?

Leen Verheyen onderzoekt in dit prikkelende essay wat filosofen hebben gedacht o...