De mens heeft altijd verlangd naar ‘meer’. Vroeger kwam dit vooral tot uiting in de grote verhalen van godsdienst, politiek en vooruitgang. Deze grote verhalen zijn inmiddels ontmanteld, maar het verlangen blijft onverminderd bepalend voor de hedendaagse mens in een seculiere en individualistische samenleving. Sterker nog: het is wezenlijk voor wie we zijn en wat we doen. Wij worden gedreven door verlangens waarop wij meestal geen zicht hebben, en creëren onbewust allerlei kleine mythes ...

De middeleeuwse denker Ghazali is een inspiratiebron voor miljoenen moslims, maar zijn naam duikt ook op andere plekken op: in de boeken van Salman Rushdie, het manifest van Anders Breivik, bij filosofen als Bertrand Russell, en in het populairwetenschappelijke werk van Neil deGrasse Tyson. Aan belangstelling dus geen gebrek, maar Ghazali wordt steevast geportretteerd als degene die eigenhandig het islamitische vrije denken de nek omdraaide.

Wie was Ghazali? En heeft hij inderdaad het einde i...

Weinig boeken hebben zo’n helder stempel op de moderne cultuur gedrukt als Kants drie Kritieken. De denkers die de spreekbuis van onze tijd zijn, van Schopenhauer en Heidegger tot Derrida en Neiman, bevestigen het: met Kants Kritieken is ons denken pas echt modern geworden.

In de Kritiek van de zuivere rede (1787) had Kant de mogelijkheid van de menselijke kennis onderzocht. Hij kwam tot de slotsom dat die beperkt blijft tot het domein van de zintuiglijke ervaring, en dat we niets kunnen w...

Totaliteit en oneindigheid is het meesterwerk vande Frans-Joodse filosoof Emmanuel Levinas (1906-1995). Het boek verscheen in 1961 en groeide spoedig uit tot een van de meest invloedrijke werken van de naoorlogse filosofie, waarin het denken over ethiek een nieuwe wending krijgt.

Levinas laat in Totaliteit en oneindigheid zien waarom de ethiek niet afhankelijk is van de mens als handelend ‘ik’, maar van de ontmoeting met de ander, de medemens, die als het ware intervenieert in mijn leven....

Dit ‘Zelfdenkboek’ van Manon Duintjer en Marlies Visser gaat over liefde en vriendschap. Antwoorden op filosofische vragen daarover noteer je in dit boekje. Daarna kun je eigen ideeën vergelijken met die van bekende filosofen, om uiteindelijk dieper inzicht te krijgen. Duintjer en Visser baseerden dit ‘Zelfdenkboek’ op het succesvolle spel Nomizo. In het spel bekijken mensen gezamenlijk verschillende kanten van filosofische onderwerpen, met het zelfdenkboek kan de lezer dit zelf doen.

MET EEN VOORWOORD VAN YUVAL NOAH HARARI

Simone de Beauvoir [1908-1986] geldt als de belangrijkste schrijfster, filosofe en feministe van de moderne tijd. Haar prachtige «Pleidooi voor een moraal der dubbelzinnigheid», een gepassioneerd vertoog over de ethiek van het existentialisme, wordt gerekend tot haar hoofdwerken en heeft grote invloed gehad op de wijze waarop tegenwoordig wordt gedacht over begrippen als «vrijheid», «zichzelf zijn» en «menselijke autonomie».

Beauvoir werd te Parijs geboren als dochter van ouders die ...

De wereld is op zoek naar gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid, veiligheid en duurzaamheid. Emancipatorische bewegingen, burgerberaden en burgerfora schieten als paddenstoelen uit de grond. En die zijn ook nodig: de fundamentele vraagstukken, van sociaal tot ecologisch, krijgen we niet meer opgelost met individueel, gefragmenteerd denken en handelen. Maar hoe bereiken we een ‘eens voor allen’ met zoveel ogenschijnlijk tegengestelde belangen?

Daarvoor kunnen we putten uit de oude wijsheid v...

In oude tijden was vuur een bron van vrees en fascinatie. Er

werden talloze mythen en verhalen verteld en geschreven waarin

het vuur was toebedeeld aan God of de goden. Zo bleek vuur

een krachtig instrument. Toen de moderne mens, geholpen

door wetenschap en techniek, het vuur eenmaal had getemd,

leken alle problemen verholpen: de controle over vuur en verbranding

zorgde voor vrijheid en vooruitgang. Waar hadden we

ons nog zorgen om te maken? Die achteloosheid krijgen we nu

als een boemerang i...

De Italiaanse filosoof Giorgio Agamben is onder meer bekend geworden door zijn Homo sacer-theorie. Homines sacri zijn volgens Agamben 'heilige mensen' die uit de samenleving zijn verbannen, zoals terroristen, vluchtelingen en comapatiënten.

Door zijn in de loop van 2020 verschenen corona-interventies heeft de filosofie van Agamben opnieuw aan actualiteit gewonnen. Deze filosofie is uiterst controversieel: Agamben schrikt er niet voor terug om in de context van de corona-maatregelen te reppen...