Journalist en schrijver Stijn Fens is veel in Rome. Zeker als er iets te doen is rond de paus. Fens is dé kenner van het Vaticaan in Nederland en kan over het wel en wee van de kerk schrijven als niemand anders.

Vanaf het moment dat paus Franciscus ziek was, stond Stijn stand by. Op de ochtend dat de paus overleed was Fens net weer thuis uit Rome en had juist zijn telefoon even weggelegd. Toen hij hem tien minuten later weer oppakte was het ding ontploft. Paus Franciscus was overleden. Fens ...

Wat moet je doen en wat moet je laten als je verantwoordelijkheden hebt? In de laatste weken voor zijn dood schreef Cicero De officiis, zijn spirituele testament en meesterwerk. Hij legt aan zijn zoon Marcus (die op dat moment in Athene studeert) uit hoe hij zich in de betere kringen van Rome moet gedragen als hij eenmaal een voorbeeldfunctie heeft.

Cicero baseert zich vooral op de theorie van de Stoa. Zijn ‘man van stand’ weet het juiste midden te vinden tussen de vier ‘kardinale deugd...

Op 19 juni 1867 wordt keizer Ferdinand Maximiliaan

door een vuurpeloton ter dood gebracht. Zijn laatste

woorden luiden: ‘Lang leve Mexico, lang leve de onafhankelijkheid.’

De executie is de climax van een buitengewoon

machtsspel. De Oostenrijkse aartshertog,

telg uit het illustere geslacht Habsburg en broer van de

Oostenrijkse keizer Frans Jozef, was door Napoleon iii

in Mexico op de troon gezet. In plaats van de hem

voorgespiegelde heldenontvangst wachtte hem een

burgeroorlog waar hij ni...

De Spaanse jezuïet Gracián publiceerde in 1647 een machiavellistische handleiding voor de omgang met mensen. Deze cynische, achristelijke, alleen voor de intellectuele elite bestemde verzameling praktische leefregels beïnvloedde in de loop der eeuwen enkele van de meest vooraanstaande West-Europese schrijvers: La Rochefoucauld, Voltaire, Stendhal, Nietzsche en Schopenhauer.

Over Desiderius Erasmus Roterodamus doen nogal wat opvattingen de ronde. Hij staat te boek als theoloog die pleitte voor de eenheid van de Kerk, als ironicus die van alles en iedereen afstand nam en zichzelf buiten schot hield, als Bijbels humanist en als voorloper van de verlichting. Dit Elementaire Deeltje biedt een levensschets en inzicht in zijn veelzijdige gedachtegoed.

Jean-Paul Sartre geldt als een van de belangrijkste en meest dwarse denkers van de twintigste eeuw. Zijn werk wordt gekenmerkt door één hoofdvraag: hoe kunnen we vrij zijn? Die vraag maakt zijn filosofie actueler dan ooit. Dit Elementaire Deeltje besteedt aandacht aan Sartres filosofie van de mens en zijn bewustzijn, maar ook aan zijn ideeën over politiek, geweld, engagement, literatuur, en zijn ‘existentiële psychoanalyse’.

Willem Elsschot (1882-1960) werd bekend als schrijver maar was vóór alles de reclameman Alfons De Ridder. Zijn zakelijke correspondentie overtreft in omvang vele malen zijn literaire brievenproductie. Romans als Lijmen – Het Been, Kaas en Het Tankschip geven een inkijk in het zakenmilieu waarin de schrijver zijn leven lang vertoefd heeft. In hoeverre heeft dat zakenleven de schrijver beïnvloed?

Vic van de Reijt kreeg toegang tot het zakelijke archief van Alfons De Ridder, dat bewaard was...

Mensen zien zichzelf graag als morele wezens, maar

klopt dat zelfbeeld eigenlijk wel? De wetenschap leert

ons dat we genetisch geprogrammeerd zijn tot egoïstisch

gedrag en volgens scepticisme, relativisme en

nihilisme berust uiteindelijk geen enkel moreel oordeel

op goede gronden.

Simon Blackburn gaat in op de grote vragen rond

geboorte, dood, geluk, verlangen en vrijheid, laat zien

hoe we over de betekenis van het leven kunnen denken,

en waarom we alledaags gemoraliseer beter kunnen

vermijd...

In zijn beroemde studie over de kapitalistische samen­leving noemt Herbert Marcuse de moderne mens ‘een­dimensionaal’. Massamedia, reclame en management­denken scheppen een individu dat in de ban is van ‘valse verlangens’ naar goederen en bezit. Consumentisme heeft grote maatschappelijke gevolgen: het kritisch bewustzijn wordt lamgelegd, niemand droomt nog van een nieuwe wereld, maar van een nieuwe koelkast.Marcuse pleit voor de ‘grote weigering’: door zich bewust te worden van...

Als Rousseau vijftien is trekt hij de wijde wereld in.

Hij ontmoet mevrouw Warens, later zijn maîtresse,

bekeert zich tot het katholicisme en vervult uiteenlopende

baantjes om in zijn levensonderhoud te voorzien,

van knecht tot huisleraar en van musicus tot gezantschapssecretaris

in Venetië. Hij is voortdurend op

reis en verblijft een jaar in ballingschap in Engeland.

Zijn opera De dorpswaarzegger wordt in aanwezigheid

van koning Lodewijk xv uitgevoerd. Met de roman Julie

ou La Nouvelle Hé...