Sinds de oprichting van de reddingsmaatschappijen in de

negentiende eeuw, worden schipbreukelingen door een

toegewijde organisatie de helpende hand geboden. Maar

is het juist te veronderstellen dat schipbreukelingen voor

die tijd aan hun lot werden overgelaten?

Al vanaf de achttiende eeuw komt er meer aandacht voor het redden van mensen. Dankzij nieuwe regelgeving en

wetenschappelijke publicaties groeit de kennis over hoe

men een drenkeling snel en veilig aan wal kan krijgen.

Maar waren de om...

Met scherpe observaties en een vlotte pen legt Jan Steenbeek, een 21-jarige dienstplichtige soldaat en student Nederlands, gedurende zijn zestien maanden op Java de laatste stuiptrekkingen vast van Nederland als koloniale macht. Zijn dagboek en brieven geven een eerlijk beeld van de strijd en van morele dilemma’s: ‘Het is in wezen waanzinnig dat 70 miljoen mensen door een paar duizend blanken worden bedild.’

Als zoon van een predikant en als fervent liefhebber van literatuur, worstelt h...

Terwijl men in Nederland bezig was met de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog woedde er in Indonesië nog een bloedige strijd tussen Indonesiërs, Engelsen en Nederlanders. De Japanners hadden zich overgegeven; de inzet was nu de onafhankelijkheid van de Republiek Indonesia.

Het boek Bersiap! Opstand in het paradijs is het eerste Nederlandstalige boek dat deze vrijwel onbekende periode in de naoorlogse Nederlands-Indonesische betrekkingen behandelt. De periode van de Bersiap bepaalde in hog...

Dominique Berretty (1891-1934) behoort tot de grote figuren uit het vroegere Nederlands-Indië. Geboren in Jogyakarta (Midden-Java) in een eenvoudig Indo-Europees milieu slaagde hij erin de koloniale kleurbarrière te doorbreken en klom hij op van klerk tot persmagnaat. Trok hij al als journalist sterk de aandacht, beroemd werd hij om zijn in 1917 in Batavia opgerichte persbureau Aneta. Het haalde de kolonie definitief uit haar isolement en is van immense betekenis geweest voor Indië en het ...

Geschiedenis is lang geen plaats geweest voor vrouwen. Vrouwen schreven geen geschiedenis en maakten – in de ogen van mannelijke schrijvers – geen geschiedenis. Hij was het die bepaalde hoe zij moest leven én wat er over dat leven bewaard bleef voor latere generaties.

Vrouwen lagen langs een strenge morele meetlat. Vanaf de Oudheid domineerde een vrouwelijk ideaalbeeld dat tot ver in de twintigste eeuw overeind bleef. De ideale vrouw baarde kinderen, was mooi, bescheiden, passief, inhuiz...

De Spaanse Successieoorlog (1701-1714) is van grote betekenis geweest voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden maar heeft geen belangrijke plaats in het collectieve geheugen van de Nederlanders ingenomen. Dat heeft wellicht met de naam te maken, die suggereert immers een dynastiek conflict in Zuid-Europa. Dat die oorlog zich voor een belangrijk deel in de directe omgeving van Nederland afspeelde, is echter niet algemeen bekend. Dit boek gaat niet alleen over de oorlog, maar biedt ook...

Het Westland, sinds de 18e eeuw dé tuinbouwstreek van Nederland, kent een rijke geschiedenis. Bewoningssporen gaan terug tot de Steentijd. In de Romeinse Tijd was het Westland, gunstig gelegen aan de Maasmond en aan het kanaal van Corbulo, een dichtbevolkt gebied. Tijdens de Gouden Eeuw kwam het grootste deel van het Westland in het bezit van Oranje: de prinsen waren heer van Monster, Naaldwijk, Wateringen en ’s-Gravenzande. In het lustoord, dat het Westland in de 18e eeuw was, verschenen...

In 1850 bedacht de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman (1806-1863) een personage dat een zware stempel zou drukken op de Nederlandse cultuur: Zwarte Piet. Vijf jaar later creëerde hij een ander succesvol personage: de even laffe als lepe joodse soldaat Levie Mozes Zadok. Beide figuren wekten de spotlust op. Levie was zelfs een rage. In 1855 verkochten elkaar genadeloos beconcurrerende uitgevers binnen enkele maanden ruim 56.000 Levie Zadok-drukwerkjes. Hoe is dat daverende verkoopsucces te...

Van gewone middeleeuwers zijn nauwelijks geschreven documenten overgeleverd. Hoe zij dachten over de leer van de kerk, weten wij dus niet uit de eerste hand. Toch valt er wel iets te zeggen over de manier waarop mensen in huiselijke kring en maatschappelijk leven uiting gaven aan hun geloof. Dit boek beschrijft en verbeeldt de religieuze cultuur aan de hand van voorwerpen, zoals aardewerken heiligenbeeldjes, simpele gebedenboekjes en prachtig ge llumineerdegetijdenboeken, pelgrimsinsignes, ...

Het kanon van de koning van Kandy, krachtbeelden uit Congo, de Benin-bronzen, Javaanse tempelbeelden: het is maar een greep uit een veelheid van voorwerpen die vaak op oneigenlijke wijze in bezit zijn gekomen van Nederlandse en Belgische musea en particuliere verzamelaars. En dan liggen hier ook nog menselijke resten uit koloniale gebieden.

Sinds hun onafhankelijkheid roepen de voormalige koloniën om teruggave van verloren erfgoed. Daardoor voelt dit bezit steeds ongemakkelijker en zoeken re...