‘2 Januari 1668: Francisco van Bengale, slaaf van onderkoopman Jan Grootstadt, verhangt zich.’

Francisco was een van de velen die de dood verkozen boven een ondraaglijk slavenbestaan in Nederlands Oost-Indië.

Van de beginjaren van de voc tot aan het einde van de kolonie volgt Baay het spoor van de mensenhandel in de Nederlandse koloniën in de Oost. De koloniale slavernij nam er vele vormen aan: er waren huisslaven, kindslaven, seksslaven, ambachtsslaven, maar ook slaven op de plantages ...

Toen Columbus bij toeval Amerika had ontdekt, bleef er

een belangrijke vraag over: was het mogelijk om via een

westerse doorvaart Indië te bereiken? Met steun van de

Spaanse koning rustte de Portugees Ferdinand Magellaan

in 1519 een konvooi van vijf schepen uit. Daarmee

wilde hij proberen langs een zuidelijke route in de Grote

Oceaan terecht te komen. De opzet slaagde – ten koste

van vier schepen en vele manschappen.

Na het bereiken van de Indische archipel zou ook

Magellaan omkomen. In ee...

Is het feminisme een denkrichting, een levenshouding, een emancipatiebeweging, een tegencultuur, of alles tegelijk? In dit Elementair Deeltje beschrijft historica Els Kloek de lange geschiedenis van verzet tegen de ondergeschikte positie van vrouwen, in Nederland en daarbuiten. Van de middeleeuwse ‘strijd om de broek’ tot de ‘querelle des femmes’ en de ‘vrouwenquaestie’. En van de suffragettes en Dolle Mina’s tot intersectionaliteit en MeToo. Een geschiedenis die voert langs ver...

Het koloniale verleden en het slavernijverleden van Nederland staan de laatste tijd volop in de belangstelling, in steeds negatievere termen. Na tientallen jaren borstklopperij is de slinger doorgeslagen naar boetedoening. Dankzij ’s lands bekendste Leidse historici, koning Willem-Alexander en voormalig premier Mark Rutte, staat Nederland nu zelfs bovenaan de Europese ‘ranglijst’ van spijt en excuses. Is dat wenselijk of moet de politiek stoppen met wat volgens velen getuigt van een weg...

Kan het nog goedkomen met de wereld? Volgens Marten Scheffer wel. En hij is niet de eerste de beste. Winnaar van de Spinozapremie, en internationaal vermaard om zijn baanbrekende onderzoek naar kantelpunten en naar systemen waarin de principes van kantelpunten te zien zijn. Hij stelde vast dat als een systeem kantelt de verandering die optreedt zichzelf versterkt. Aanvankelijk onderzocht hij dit in meren, later ook in andere ecosystemen, maar uit zijn onderzoek blijkt dat het principe univers...

Adoptica is Emily Kockens aangrijpende, intieme en literaire autobiografie over haar leven als adoptiekind en over dat van haar man Adam, die eveneens werd afgestaan. Het gaat ook over het Amerika van de fifties en sixties, waar haar Nederlandse ouders haar en haar broertje adopteren. Terug in Nederland wordt de adoptie verborgen gehouden. Als Emily’s biologische moeder zichzelf plotseling bekendmaakt, kantelt alles.Adoptica behandelt ook thema’s als het verlies van ouders, kinderloosheid...

Pas veertig jaar nadat Gerhard Durlacher in mei 1945 bevrijd werd door de Russen, kon hij spreken over de verschrikkingen die hij had meegemaakt. In een indrukwekkend literair oeuvre doet hij verslag van de toenemende antisemitische dreiging tijdens zijn kinderjaren in Duitsland, de vlucht van het gezin naar Nederland, zijn jaren in Westerbork en de deportatie in mei 1944 naar Auschwitz-Birkenau. Hij is zestien als hij een jaar later wordt bevrijd uit kamp Schotterwerk, Groß-Rosen; zeventien...

Journalist en schrijver Stijn Fens is veel in Rome. Zeker als er iets te doen is rond de paus. Fens is dé kenner van het Vaticaan in Nederland en kan over het wel en wee van de kerk schrijven als niemand anders.

Vanaf het moment dat paus Franciscus ziek was, stond Stijn stand by. Op de ochtend dat de paus overleed was Fens net weer thuis uit Rome en had juist zijn telefoon even weggelegd. Toen hij hem tien minuten later weer oppakte was het ding ontploft. Paus Franciscus was overleden. Fens ...

In 1966 verhuisde Joke van Leeuwen op jonge leeftijd met het ouderlijk gezin van een dorp in Noord-Holland naar Brussel. Van de ene op de andere dag kwamen zij en haar zussen op een school terecht waar andere regels en gewoontes heersten. Met haar taalvirtuositeit en beeldende kracht kijkt zij nu terug op de jaren waarin ze opeens als een vreemdeling werd gezien, en zet ze haar persoonlijke verhaal in de bredere context van een tijd en een stad in verandering. Het levert soms schrijnende, dan...