Het nationaalsocialisme als rancuneleer is een van de bekendste essays van Menno ter Braak (1902-1940), waarin hij vlijmscherp de ware aard van het nationaalsocialisme blootlegt.

Onze democratie is gericht op gelijke rechten voor iedereen, terwijl dat in de praktijk onhaalbaar is, maar juist dit principe leidt tot maatschappelijke spanning en rancune. Ter Braak ziet rancune als een van ‘de meest essentiële verschijnselen van onze cultuur’ en een voedingsbodem voor populistische bewegingen.

Bas Heijne schreef voor deze uitgave een inleidend essay dat laat zien hoe actueel het essay van Ter Braak nog altijd is: ook in de eenentwintigste eeuw worden gevoelens van rancune en wrok genadeloos politiek ingeze...

In Lelystad doet Joris van Casteren verslag van zijn nieuwbouwjeugd, vol vandalisme en valse liefdes. Op hilarische wijze laat hij zien hoe het is om op te groeien in een gemaakte samenleving waar de menselijke maat uit het oog is verloren.

Hij beschrijft de troosteloze hofjes van zijn jeugd, bevolkt door Amsterdamse probleemgevallen en gesjeesde zakenlieden. De stad waar zijn progressieve ouders in 1976 vol goede moed naartoe trokken en waar Van Casteren opgroeide, werd geen voorbeeldgemeente...

14 december 2019. Op het partijcongres van 50PLUS wordt Henk Krol met 89 procent van de stemmen opnieuw gekozen tot lijsttrekker. In de peilingen staat 50PLUS kort daarna op tien zetels. Na een decennium van permanente ruzie heeft partijvoorzitter Geert Dales in slechts anderhalf jaar rust in de tent weten te krijgen. In een versplinterd politiek landschap kan niemand meer om het belang van de ouderen heen. Regeringsverantwoordelijkheid lonkt. Begin maart 2020. Vanwege corona besluit het best...

Februari 2017 mislukt de poging van Kraft Heinz om voor 135 miljard euro Unilever te kopen. Een bedrijf dat stelt op de wereld te zijn om geld te verdienen heeft volgens Paul Polman geen bestaansrecht. De CEO van Unilever weigert voor een paar miljardairs te werken. Bedrijven moeten een force for good zijn, werken voor de miljarden mensen die niks hebben.

Overheden en goededoelenorganisaties dragen Polman op handen, maar het vertrouwen van analisten en beleggers is dun. Dat goede is nauwelij...

Waarom groeit het wantrouwen jegens de wetenschap? Waarom trekken mensen zich steeds minder aan van feiten? Waarom is identiteit zo’n heet hangijzer geworden, in de politiek en in ons eigen leven? Waarom kost het zo veel moeite de zwarte bladzijden van onze geschiedenis onder ogen te zien? Waarom verdwijnt religie niet? Waarom is racisme zo hardnekkig? Hoe komt het dat de mens zowel goedmoedig is als uitermate gewelddadig?

Voor NRC Handelsblad ging vermaard essayist Bas Heijne op zoek naar ...

Tom Lanoye schreef al vele onvergetelijke en radicaal-moderne bewerkingen van klassiekers: Goethe, Shakespeare, Sartre, Euripides... Nu zoekt hij het dichter bij huis. Al van jongs af is hij gefascineerd door Reynaert de vos, die zijn mededieren genadeloos afstraft omdat ze denken nog leper te zijn dan hij.

Hoewel geschreven in de middeleeuwen geldt Van den vos Reynaerde als de eerste moderne schelmenroman van Europa, een briljant berijmd en subversief dierenepos. Reynaert zelf raakte als cul...

Sam van Deventer (1888-1972) stelde zijn leven in dienst van het echtpaar Kröller-Müller. Hij kwam in 1908 in hun leven en zou er nooit meer uit weggaan. De twintig jaar oudere Helene bracht hem liefde voor kunst, esthetiek en de Duitse cultuur bij. Ze wisselden meer dan drieduizend brieven. Sam van Deventer was echter ook secretaris van Anton Kröller, in wiens piramidespel op de beurs hij steeds verder verstrikt raakte, met de ondergang van familiebedrijf Müller & Co tot gevolg. Hij werd...

In 2009 werd Eric van 't Zelfde directeur van een van de slechtste scholen van Rotterdam. Een school met slechts 34 aanmeldingen van nieuwe leerlingen, dramatische examenresultaten, vermoeide docenten en criminaliteit.

Van 't Zelfde pakte de problemen buiten de gebaande paden aan. Maar liefst 56 docenten vertrokken, van wie 34 in zijn eerste jaar als directeur. Hij voerde de in zijn eenvoud geniale gedragsregel 'je gedraagt je' in. Hij verwijderde tegen de wet in een aantal leerlingen en moes...

Wat is waar - wat de feiten je vertellen of wat je wilt geloven?

Wie ben je - een vrij individu, of zoek je houvast in de groep tegen de rest?

Steeds beter weten we hoe de mens in elkaar steekt. We weten waarom we geneigd zijn in hokjes te denken, waarom we liever verbroederen met mensen die op ons lijken dan met vreemden. En ook hoe gemakkelijk mensen gemanipuleerd kunnen worden, via sociale media en door politici.

In Mens/Onmens onderzoekt gelauwerd essayist en columnist Bas Heijne de twee...

In deze volledig herziene en sterk uitgebreide editie van zijn spraakmakende essay Onbehagen legt Bas Heijne de wereld van nu op de sofa en werpt een ontluisterend nieuw licht op de huishouding van onze beschaving.

Bas Heijne is schrijver, essayist en columnist voor NRC Handelsblad. Hij schreef veelbesproken essays als Moeten wij van elkaar houden? (2011) en Mens/Onmens (2020; negende druk).

‘Een van de scherpste denkers van onze tijd.’

Rutger Bregman

‘Een schitterend essay!’

Adriaan...