'Waardoor komt het dat alle mannen die uitzonderlijk zijn geweest in de wijsbegeerte of politiek of de literatuur of de kunsten, melancholici blijken te zijn?'Met deze vaststelling opent Aristoteles zijn tekst Over melancholie een van de meest invloedrijke teksten uit de klassieke oudheid. Het is een monografie van de zwarte gal, waarin de creatieve uitingen van de menselijke verbeeldingskracht in verband worden gebracht met lichamelijke factoren. Een anatomie van de geest, die de vloeiende o...

Lucius Annaeus Seneca speelt een centrale rol in de Romeinse literatuur en politiek. Als auteur van veel gelezen en vertaalde filosofische brieven en psychologische traktaten is hij een vermaard pleitbezorger van stoicijnse deugden als gelijkmoedigheid, mildheid en gemoedsrust. Tot in de huidige eeuw staat hij te boek als de filosoof van de redelijkheid, op wie emoties geen enkel vat hebben. Maar de tragedies van Seneca verbeelden juist het tegengestelde: ze zijn doordesemd van de politieke w...

Psychiaters en neurologen eren hun vakgenoten door vernoeming. Alois Alzheimer, James Parkinson, Sergei Korsakov, Georges Gilles de la Tourette, Hans Asperger: ze zijn van mensen van vlees en bloed veranderd in namen die nu verwijzen naar een ziekte, een syndroom, een autistische aandoening. Daarbij leverden ze hun voornaam in en al snel ook de rest: de herinnering aan hun leven en de omstandigheden van hun ontdekkingen.Douwe Draaisma reconstrueert de levens van dertien 'namen' uit de wetensc...

Aristoteles is de grondlegger van de biologie. Gedreven door een ongebreidelde belangstelling, een scherp waarnemingsvermogen en een onverzadelijke drang tot ordenen en verklaren, organiseerde hij een grootschalig onderzoeksproject dat tot doel had de dieren- en plantenwereld in al haar verscheidenheid in kaart te brengen en begrijpelijk te maken. De resultaten van dit project vonden hun neerslag in zijn geschriften Over dieren (waarin de mens overigens een prominente plaats inneemt).

Het gaat...

Als bekendste onbekende redenaar leidt ISOCRATES van Athene (436 vC-338 vC) een verscholen naleven. Van oudsher geniet hij de faam, in de woorden van Cicero, de ‘leermeester van alle redenaars’ te zijn. In zijn tijd is hij invloedrijker in het openbare politieke debat dan Plato of Socrates, en zijn school staat aan de basis van het klassieke hoger onderwijs dat is gericht op de intellectuele en politieke vorming van vrije burgers. De school van Isocrates is het ijkpunt van alle onderwijs ...

Aristoteles is de grondlegger van de biologie. Gedreven door een ongebreidelde belangstelling, een scherp waarnemingsvermogen en een onverzadelijke drang tot ordenen en verklaren, organiseerde hij een grootschalig onderzoeksproject dat tot doel had de dieren- en plantenwereld in al haar verscheidenheid in kaart te brengen en begrijpelijk te maken. De resultaten van dit project vonden hun neerslag in verscheidene geschriften, zoals Over dieren (waarin de mens overigens een prominente plaats in...

'Tot het laatst toe heeft LUCEBERT zich uitgeleefd in zijn vlekken, vegen en spatten, niet om ze te verfraaien of metafysisch op te tuigen, maar om te zien of ze, nu alles zwart en uitzichtloos wordt, nog een minimum aan blikverruiming, dus aan levensmogelijkheden toestaan. Voor de tekenaar betekent dat: een minimum aan zinvolle bewegingen. Niet een verheven idee, maar een vlek als levenswerk, zo letterlijk mogelijk, dat is wat deze schat aan tekeningen ons laat zien, de aanvaarding dat wijze...

Lucius Annaeus Seneca speelt een centrale rol in de Romeinse literatuur en politiek. Als auteur van veel gelezen en vertaalde filosofische brieven en psychologische traktaten is hij een vermaard pleitbezorger van stoicijnse deugden als gelijkmoedigheid, mildheid en gemoedsrust. Tot in de huidige eeuw staat hij te boek als de filosoof van de redelijkheid, op wie emoties geen enkel vat hebben. Maar de tragedies van Seneca verbeelden juist het tegengestelde: ze spiegelen de politieke werkelijkhe...

Giovanni Battista Vico (1668-1744) geeft in zijn rede De nostri temporis studiorum ratione (1709) een synthese van zijn filosofische, pedagogische en politieke inzichten. Hij waarschuwt hierin voor het kritiekloos aanvaarden van de moderne, cartesiaanse wetenschap en houdt een 'ouderwets' pleidooi voor een humanistisch geïnspireerd opvoedingsideaal. Vico toont zich sceptisch over de universele geldigheid van natuurwetenschappelijke verklaringen en relativeert de pretenties van wetenschappeli...

Hadewijch is de eerste vrouw in Europa geweest, in de woorden van Frits van Oostrom, die het heeft gewaagd de mystieke minne uit te zingen in pure liefdespoëzie. Hadewijch is een gepassioneerd en compromisloos dichteres, haar poëzie is complex, gevoelig en ingenieus, haar lied is direct en intens. In haar poëtische minneliederen bezingt ze liefde en wanhoop, ellendige verlatenheid en het verlangen naar vereniging. Haar passie is voor lezer en luisteraar bijna fysiek voelbaar.

De uitgave van...