Zwarte Socrates. Gesprekken over recht, tijd en verzoening

In zeven dialogen herneemt rechtsfilosoof Bert van Roermund de gesprekken die hij in de afgelopen jaren voerde over verzoening na politieke onderdrukking. Hoe kunnen slachtoffers en daders elkaar vinden onder het dak van een rechtsstaat? Een dak dat eigenlijk nooit af is, ook niet in staten die er patent op menen te hebben.

Vragen rond ‘tijd’ spelen daarin dan ook een grote rol. Vragen als: wat betekenen die twee bekende woorden op allerlei gedenkplaatsen: ‘Nooit meer …’? Hoe verloopt het proces waarin die gelofte gestalte krijgt? Kun je gelijktijdig slachtoffer en dader zijn? Is verzoening gebaseerd op een oorspronkelijke verbondenheid die ons in staat stelt de dader te vergeven? Want hoezeer verzoening ook gericht is op toekomstige rechtsverhoudingen, het geweld van het verleden kan niet vergeten worden. Zulke vragen worden in dit boek besproken door een groep filosofen afkomstig uit verschillende conflictgebieden, bijeengeroepen door een Afrikaan die de anderen met ‘Socrates’ aanspreken maar die zichzelf Bernard noemt.

Zowel de deelnemers als de gesprekken zijn gefingeerd. Tegelijk zijn ze zo ‘echt’ als maar kan. Ze komen voort uit een jarenlange dialoog van de auteur met vele betrokken collega’s en uit intensief onderzoek binnen een internationaal netwerk. Van Roermund was daarvan medecoördinator, samen met Emilios Christodoulidis, Scott Veitch en Johan VanderWalt.

Dit boek richt zich op al wie wil nadenken over vredesvraagstukken, rechtsherstel, vluchtelingenstromen, militaire interventies, alsook op studenten en docenten van daarvoor relevante disciplines, zoals ethiek, politieke filosofie, rechtstheorie, genocidestudies, victimologie, mensenrechten, internationale verhoudingen, enz.

Dorien Pessers (prof. em. UvA en VU): ‘Weinig filosofen slagen erin om de geleefde werkelijkheid overtuigend op begrip te brengen. Bert van Roermund is een van hen. Zijn boeiende en knap geconstrueerde dialogen leren ons onder andere dat verzoening en vergeving uiteindelijk bestaan uit berusting in het feit dat slachtoffers ook daders hadden kunnen zijn.’

Jan Gruiters (algemeen directeur PAX): ‘… intrigerend, ontroerend soms, en vooral tot nadenken stemmend.’

Bert van Roermund is emeritus hoogleraar rechtsfilosofie aan het departement European and International Public Law van Tilburg Law School.