Mondige burger, stille werker?

Op school leer je kritisch denken. Opkomen voor je eigen mening. Voor nogal wat mensen stopt dat van zodra ze beginnen werken. Acht uur per dag doen wat je baas zegt: de gevolgen ervan zinderen ook na in hun vrije tijd. Werknemers van autoritaire bedrijven of van ondernemingen zonder vakbond, zo vertelt elk onderzoek, geloven doorgaans minder in democratie. Maar het omgekeerde blijkt ook: zaai je democratie op het werk, dan oogst je democraten in de samenleving. Tegenwoordig leggen maar weinig mensen de link tussen de vloer en de politieke democratie. Ooit was dat anders. Tijdens de opmars van het fascisme geloofden sommige denkers zelfs dat de sleutels om haar te redden juist daar te vinden waren. ‘Zonder democratie op het werk’, zo klonk het, ‘geen democratie in de samenleving.’

Vandaag lijken de hiërarchische, kapitalistische organisatiemodellen wel religie. Mondige burger, stille werker? gaat tegen de goddelijke orde in. Een enthousiasmerend verhaal over het draagvlak voor verandering, publieke verbeelding, de vakbond als politieke emancipatiemachine en aanjager van zeggenschap.

Stan De Spiegelaere is gastprofessor aan de UGent en directeur beleid en onderzoek bij de Europese vakbondsfederatie UNI Europa.