Kolonialisme en racisme: eens normaal, nu omstreden geraakt als politiek incorrect en moeizaam verwerkt Nederlands en Europees verleden

De treurige geschiedenis van onze naoorlogse dekolonisatie,

voorafgegaan door ons koloniale verleden, is nadien jarenlang

zoveel mogelijk verdrongen in het nationale bewustzijn. Eind jaren

'60 werd wel even herinnerd aan oorlogsmisdaden, gepleegd

door Nederlandse militairen tijdens de zogenaamde politionele

acties tegen de Indonesische rebellie. Maar dat werd van regeringswege

afgedaan als incidentele excessen. De laatste tijd dringt

dat koloniale verleden en daaropvolgende dekolonisatie zich echter

onweerstaanbaar op, en is er een sterke neiging daar steeds

meer in negatieve termen op te reageren, als een open wonde

in onze geschiedenis. In dit boek wordt daar op veelzijdige wijze

op teruggekeken, en die negatieve reacties nader op hun ethisch

gehalte gewogen. Daarbij wordt dat Nederlandse kolonialisme

en de daaropvolgende dekolonisatieproblematiek besproken in

het brede historische kader van het Europese koloniale verleden,

waarvan het deel uitmaakte. Vergeleken met andere koloniale

mogendheden van weleer valt Nederland op door zijn weinig

evenwichtige oordeelsvorming over eigen koloniaal verleden.

Na een algemene geschiedfilosofische inleiding, waarin gesteld

wordt dat alle koloniale mogendheden, dus ook Nederland, naar

hedendaagse maatstaven een racistisch verleden meeslepen, volgt

een rechtsfilosofische (oordeelsvorming over kolonialisme in universalistische

of relativistische termen) en volkenrechtelijke beoordeling

(van Europees koloniaal volkenrecht naar democratiserend

volkenrecht) hiervan. Daarna komen twee professionele historici

aan het woord, die dat verleden uit verschillende gezichtshoeken

benaderen en evalueren, en wordt dat verleden voorts door een

ethisch-juridische bril nader getoetst (eigentijdse normen niet

klakkeloos toepassen op koloniale verleden). Speciale aandacht

wordt ook geschonken aan het Belgische koloniale verleden in

Afrika, en hoe dat door onze zuiderburen geëvalueerd wordt. Ten

slotte wordt op het Europese koloniale verleden in Afrika in het

algemeen teruggekeken. De Europese schaamte daarover is een

feit, maar helpt Afrika niet verder, zo luidt de conclusie.