De Bergrede

DE BERGREDE. Ent-gegnung, het vermoeden van Joop Burgerhout

De verklaringen over en commentaren op de door Jezus uitgesproken Bergreden zijn volgens Joop Burgerhout vaak te moralistisch of te weinig praktisch, omdat ze voorbijgaan aan ten eerste de toehoorders die versteld stonden van Zijn leer en ten tweede het effect van Zijn woorden: de menigte liet een melaatse toe c.q. een melaatse was door de menigte tot Jezus gekomen, en de Heer raakte hem aan, wat geheel in strijd was met de voorschriften van Mozes. Het gaf aanleiding tot vier vermoedens:

Aan de hand hiervan vermoedt de schrijver ten eerste dat de toehoorders zich in hun concrete bestaan aangesproken voelden: waarom zouden ze anders zo onder de indruk geweest zijn? En zijn tweede vermoeden was dat de toehoorders incl de melaatse man geen obstakels ervoeren om zich welkom te voelen bij Jezus, wat impliceert dat mensen ook geen obstakels mogen opwerpen om de medemens te ontmoeten. Ent-gegnung is het woord dat daardoor gebruikt is, niet in de betekenis van ‘antwoorden’, maar in de zin van ‘ontmoeten zonder obstakels, vijandelijkheid e.d.’

De toehoorders waren onder de indruk, de woorden van de Heer waren niet alleen concreet op hun situatie van toepassing, maar ze zijn ook goed te volgen geweest; en dat bracht Burgerhout tot het derde vermoeden: de Bergrede is rabbinaal onderwijs, de Heer sprak een stelling uit (zalig zijn de armen van geest) wat tot vragen leidde van de discipelen, en Jezus gaf een toelichting en eindigde Zijn antwoord met een tweede stelling (zalig zij die treuren…). Vanuit dat perspectief is de Bergrede een lopend geheel dat goed te volgen is geweest. Er zijn negen stellingen (zaligsprekingen), negen toelichtingen en ook negen beden binnen het Onze Vader. Het vierde vermoeden is dat er een 3 x 9 structuur gehanteerd is