Heuvels op de Heide

Zo'n 3000 tot 3500 jaar geleden werden, in een gebied dat we nu kennen als de Slabroekse Heide (Uden, N.-Br.), een aantal grafheuvels opgericht door de toenmalige bewoners. Gedurende de daaropvolgende eeuwen werden hier regelmatig mensen begraven. Tussen circa 800 en 500 v. Chr. ontstond een zogenaamd urnenveld wat uiteindelijk meer dan honderd kleine heuvels op de heide omvatte, grafmonumenten waaronder de crematieresten van overleden veelal in aardewerken urnen waren begraven.Uit deze periode dateert ook een uniek inhumatiegraf waarin een man of vrouw liggend op de rug is bijgezet in een zorgvuldig gecreëerde grafkamer van aangekoolde balken, gekleed in een fraai gekleurde jurk met lange mouwen en met metalen ringen in het haar. Bijzondere bronzen arm- en enkelbanden sierden de ledematen, en spelden en toiletgerei werden meegegeven als grafgift.Een aantal eeuwen later, tijdens de Romeinse tijd, is het grafveld opnieuw als begraafplaats in gebruik genomen. Hierna komt het gebruik van het grafveld definitief aan zijn einde. Langzaam raken de overledenen in de vergetelheid. In de late middeleeuwen wordt door het grafveld een zogenaamde landweer aangelegd, de grens tussen de vrije heerlijkheid Ravenstein en het hertogdom Brabant. In de jaren 50 worden de heuvels definitief uit het landschap verwijderd. Het gebied wordt in gebruik genomen als akker.Hier eindigt het verhaal niet. In 2003 komt het gebied in bezit van Staatsbosbeheer en na de opgraving in 2010 wordt het grafveld Slabroekse Heide ge(re)construeerd. Tegenwoordig is het toegankelijk voor wandelaars. Het maakt deel van het omvangrijke natuurgebied de Maashorst en draagt bij aan het oergevoel dat dit gebied wil oproepen.Dit boek presenteert de resultaten van drie opgravingscampagnes op deze bijzondere plek. In 1923 is het onderzocht door Remouchamps van het Rijksmuseum van Oudheden. In 2005 en 2010 hebben de Faculteit der Archeologie en Archol bv het grafveld verder onderzocht met moderne technieken, waardoor we het gebruik van dit grafveld en het bijzonder inhumatiegrafritueel in detail kunnen reconstrueren. Hierbij komen deze Heuvels op de Heide weer tot leven.Inhoud:I INLEIDING1 Het prehistorische grafveld Slabroekse Heide. Onderzoeksgeschiedenis en aanleiding opgraving 2010Richard Jansen, Ivo van Wijk, Goof van Eijk & Arjan Louwen2 Vlakdekkend onderzoek van een gedegenereerd grafveld: doel- en vraagstellingen en methodiek opgraving Slabroekse Heide 2010Arjan Louwen & Richard Jansen3 Het bewogen landschap van de MaashorstRichard Jansen & Ivo van Wijk4 Bewoning van de Maashorst in brons-, ijzer en Romeinse tijdRichard JansenII HET GRAFVELD5 Het prehistorisch grafveld Slabroekse Heide: resultaten van de opgraving in 2010Richard Jansen, Arjan Louwen & Cristian van der Linde6 Buiten de norm? Een 'rijk' inhumatiegraf in het vroege ijzertijd urnenveld Slabroekse Heide - opgraving, resultaten en interpretatieJansen, Quentin Bourgeois, Sasja van der Vaart-Verschoof & Wouter Verschoof-van der Vaart7 Herinterpretatie van een urnenveld - het vroeg-Romeinse grafveld Slabroekse HeideRichard Jansen8 Het grafveld doorgraven: een landweer tussen het Land van Ravenstein en het Hertogdom BrabantGoof van Eijk & Richard JansenIII SPECIALISTISCH ONDERZOEK9 Bijzondere textielvondsten uit het vroege ijzertijd inhumatiegraf uit Uden-Slabroekse Heide: kleding en lijkgewaad?Sasja van der Vaart-Verschoof, Karina Grömer, Joke Nientker, Richard Jansen, Deandra de Loof & Ineke Joosten10 Osteologisch onderzoek naar het botmateriaal van een Vroege IJzertijd inhumatie uit het grafveld Slabroekse HeideSimone A.M Lemmers11 Het vrijprepareren en conserveren van de vondsten uit het vroege ijzertijd inhumatiegraf uit Uden - Slabroekse HeideJo Kempkens12 Osteologisch onderzoek naar de crematieresten uit het Urnenveld van de Slabroekse HeideSimone A.M Lemmers13 Brandstof voor levenden en doden. Houtskoolresten uit kuilen uit het Mesolithicum en een grafveld uit de IJzer- en Romeinse tijd op de Slabroekse Heide (Noord-Brabant)E.E. van Hees14 Heuvels op de heide - palynologisch onderzoek Slabroekse HeideMarieke Doorenbosch, Jan-Willem de Kort & Jan van MourikIV OMGEVINGSONDERZOEK15 Drie grafheuvels aan de Zeelandseweg in Nistelrode - een waardestellend en inventariserend omgevingsonderzoek van een archeologisch monumentRichard Jansen, Cristian van der Linde & Arjan Louwen16 Het Karlingerven op de Slabroekse Heide: een pollenonderzoekCorrie Bakels17 Een archeologische begeleiding van het Palmven op de Schaijkse HeideAdé Porreij-Lyklema & Marieke Doorenbosch