Gids in verwondering

‘Gids in verwondering is een levenswerk. Alles wat ik voel en betwijfel en voor mezelf bevestigd of

ontkend wil zien, komt samen in dit boek: Wat is thuis? Wat is weg zijn? Wie ben ik, wie is de ander?

Hoe kunnen we samen betere mensen worden?’

– Abdelkader Benali

Abdelkader Benali, schrijver en opiniemaker, weet als geen ander dat alles begint met taal. In dit boek beschrijft hij zijn eigen ontwikkeling en die van onze samenleving in de laatste dertig jaar, met de taal als rode draad – soms een soepel lint, soms een knoop in de maag.

Wie Benali’s vroege werk leest, stapt een wereld binnen waarin het leven tussen twee culturen centraal staat. In zijn debuut Bruiloft aan zee (1996) is de hoofdpersoon een kind van gastarbeiders, balancerend tussen een Marokkaans familiefeest en de Nederlandse realiteit. Benali werd prompt gebombardeerd tot ‘model-Marokkaan’ – een eretitel waar hij destijds zelf met ironie op reageerde: ‘Een jury bekroont het beste boek, niet het boek van een prijzenswaardige allochtoon. Mocht die omstandigheid een overweging zijn geweest, dan ben ik alsnog bereid de prijs, inclusief het geld, direct in te leveren.’

Zo zette Benali de toon: scherp, geestig en wars van valse verwachtingen. Door de jaren heen ontwikkelde zijn denken zich mee met het maatschappelijk debat. Waar Nederland in de jaren negentig nog jubelde over exotische literatuur en integratie zag als een feelgood story, werden de kaarten na 11 september 2001 opnieuw geschud. Hij bleef schrijven over maatschappelijke thema’s, maar zijn toon werd gelaagder en soms wranger.

Gids in verwondering is een pleidooi om de taal van de ander te leren verstaan. Taal opent niet alleen deuren, maar kan ook levens redden: ‘Je hebt taal nodig om onder woorden te brengen wat je mankeert. Van zwijgzaamheid wordt niemand beter.’ Wie dit boek leest, ontdekt dat het echte Nederland niet begint bij je afkomst, maar bij het lef om je verhaal te vertellen. Desnoods met een accent, maar altijd met humor en empathie.