Middeleeuwse Monastieke teksten Ommekeer

BERNARDUS VAN CLAIRVAUX

Ommekeer

De omvormende kracht van Gods woord

Vertaling: Krijn Pansters en Guerric Aerden ocso

Inleiding en annotatie: Guerric Aerden ocso

Op een eerste november in de late jaren dertig van de twaalfde eeuw, staat Bernardus te preken in Parijs. Zijn gehoor bestaat uit een groep studenten uit de entourage van Abaelardus, de grote rationele theoloog. Velen laten zich door Bernardus' vuur overtuigen en worden zelf monnik te Clairvaux. Een van hen, Godfried van Auxerre, zal het zelfs brengen tot privé-secretaris van de beroemde abt. Hij speelt in de reportage en latere redactie van de Parijse preek een cruciale rol. Het geschrift dat in dit boek voor het eerst in het Nederlands wordt uitgegeven onder de naam 'Ommekeer' is een ervaringsdocument. Het is geschreven door een monnik die leefde vanuit Gods woord dat dagelijks via koorgebed en lectio divina bij hem binnen kwam. Bernardus toont aan dat het uitwendig waargenomen woord van de Schrift aansluiting zoekt bij onze inwendigheid. Tussen beide is er immers een affiniteit. Voor de mens die terugkeert naar zijn hart, bewerkt dat woord een radicale omvorming. De mens die er zich door laat bewegen wordt een arme van geest, een vredestichter voor zijn omgeving. De zaligsprekingen uit het evangelie worden gaandeweg op hem van toepassing. Zo omgevormd worden is een weg naar geluk en zaligheid.

Inhoudsopgave

Noot van de vertalers

Voorwoord

Inleiding

Tekst De conversione- Ommekeer. De omvormende kracht van Gods woord

Het uur van de bekering

Voorrang aan Gods stem

Het boek van het bewustzijn

Afkeer voor zichzelf

De zondaar: een vijand voor zichzelf

De hel: absolute geslotenheid

Smartelijk begin van de bekering

Onrijpe poging tot ommekeer

Gehechtheid aan het genot

De rede peilt de afgrond van het kwaad

De eerste twee zaligsprekingen en de rede

Het falen van de rede en de ijdelheid van het genot

Een slavenbestaan als gevolg

De dood, onze laatste gast

De eeuwigheidswaarde van onze daden

Niets blijft verbogen

Eeuwige straf, ook voor clerici

UItieme oproep

Impasse van de rede

Tranen als uitweg: de derde zaligspreking

De rede en het ontwaken van het verlangen

Hervonden geluk

Honger en verzadiging: de vierde zaligspreking

Bekering van de wil

Zuivering van de herinnering

Verzoening met zichzelf: vijfde zaligspreking

Schouwen van God: zesde zaligspreking

Verantwoordelijkheid van de clerici: zevende zaligspreking

Bedrog van kennis en macht

Schandaal van niet-bekeerde clerici

Sodom en Gomorra

Misleidend celibaat

Toevlucht tot boetvaardigheid

Vervolging: laatste zaligspreking

De beloning

Registers

De vertalers