Waarom Masdoel dood moest

Op 21 december 1948 werd Masdoelhak Nasoetion door een sergeant-majoor van het Nederlandse Korps Speciale Troepen op de flank van de Merapivulkaan op Midden-Java met een nekschot gedood. Zijn dood veroorzaakte een schok die gevoeld werd van de Tweede Kamer tot aan de VN. De misdaad bleef onbestraft, terwijl alles aan deze cold case uitzonderlijk is. Masdoelhak was in Utrecht gepromoveerd in het Indisch recht en was eerste secretaris van vicepresident Mohammed Hatta. Bovendien spande zijn Nederlandse vrouw, Adriana van der Have, met succes een proces aan tegen de Nederlandse Staat.

De geschiedenis van Masdoelhak en Adriana laat de onderlinge verwevenheid zien van de leidende elites van de kolonie en die van het moederland, maar tegelijkertijd ook het koloniale racisme dat de brandstof was voor de Indonesische vrijheidsstrijd. Hun verhaal gaat ook over die duizenden anonieme slachtoffers die schuilgaan achter statistieken van gevallenen. Ruim zeventig jaar na de soevereiniteitsoverdracht reconstrueert NRC-journalist Frank Vermeulen in Nederland en Indonesië de gebeurtenissen die voorafgingen aan het fatale schot en registreert hij de naschokken die in Nederland, maar ook in Indonesië, nog altijd voelbaar zijn.

Frank Vermeulen (1958) deed als redacteur van NRC Handelsblad de afgelopen jaren onderzoek naar de moord op Masdoelhak Nasoetion. Daarvoor was hij onder andere commentator, correspondent in Berlijn, chef van de politieke redactie in Den Haag en correspondent in Jakarta. Eerder verscheen van zijn hand Wir schaffen das! Wat de vluchtelingencrisis doet met de Duitse identiteit (2016).