De vrijwillige onderwerping

Waarom moeten we gehoorzamen? Dat is de kernvraag van het felle betoog van Étienne de la Boétie, die het schreef toen hij pas achttien was. Zijn antwoord: dat moeten we niet. En we moeten ons er ook niet toe laten dwingen. Niemand kan een volk onderwerpen als dat zich niet eerst aan hem heeft onderworpen.

De publicatie van De vrijwillige onderwerping (1576) maakte Boétie, de hartsvriend van de filosoof Montaigne, tot een intellectuele voorloper van het anarchisme en de burgerlijke ongehoorzaamheid. De tekst stelt de rechtmatigheid van het handelen van gezagdragers ter discussie. Hoe een tiran zich ook opwerkt tot heerser, het is nooit zijn goede bestuur dat zijn positie verklaart. Meer dan de angst voor straf is het in de eerste plaats de gewoonte van het volk om onderdanig te zijn – dat verklaart de vóórtdurende overheersing. Onbekwame leiders zijn van alle tijden, machtsmisbruik is dat ook. Er is maar één manier om daarmee af te rekenen: stop met je te onderwerpen!