Het Englandspiel en de geheime diensten in Londen

Rond vier uur ’s nachts sprongen Ben Ubbink en Herman Overes op 29 november 1942 boven Leersum uit een vliegtuig. Het plan was om namens de Britse geheime dienst Special Operations Executive verzetsgroepen te organiseren om de geallieerde troepen bij te staan tijdens de bevrijding van Nederland. Nauwelijks hadden ze hun parachutes bij elkaar gepakt of de Duitse Sicherheitsdienst verscheen op het toneel en arresteerde hen. Het telegram dat hun komst had aangekondigd, was in Duitse handen terechtgekomen. Geen verzetsmensen, maar Duitsers wachtten hen op.

Ubbink wist later te ontsnappen. Hij overleefde de oorlog, maar dat gold niet voor Overes en 47 andere geheim agenten. Zij werden slachtoffer van het Englandspiel, een spel van de Duitse contraspionage: de Duitsers namen de communicatielijnen tussen bezet gebied en Londen over en infiltreerden zo de operaties van de Britse geheime dienst in Nederland. Het duurde bijna twee jaar voordat de Britten dit ontdekten.

Becker en Becker geven als eersten inzicht in het opereren van de verschillende Britse en Nederlandse geheime diensten in Londen in de eerste oorlogsjaren. Zij brengen de operaties in bezet gebied in kaart en volgen het verloop en de ontdekking van het Englandspiel op de voet. Hoe kon het zo fout gaan? Waarom duurde het zo lang voordat het spel werd ontmaskerd? Was er sprake van verraad of waren de geheime diensten verstrikt geraakt in een web van concurrentie, incompetentie en hoge verwachtingen?

Frans Becker (1948) is politicoloog. Hij werkte aan de Universiteit van Amsterdam en was verbonden aan de Wiardi Beckman Stichting. Tamara Becker (1989) is historicus. Van hun hand verscheen eerder Op verzoek van Hare Majesteit. De oorlog van Wiardi Beckman (2020).